ثبات ارز یا ادامه تلاطم‌ها؟

می متالز - نرخ ارز از ابتدای امسال تلاطم‌های زیادی داشته و این بی‌ثباتی قیمتی، آسیب زیادی به اقتصاد ایران وارد کرده است. طی سال جاری، به غیر از فعالان بازار سرمایه که تمام تصمیم‌گیری‌های خود را به‌صورت کوتاه‌ مدت و بر مبنای نرخ ارز گرفته‌اند، بسیاری از صاحبان کسب و کارهای کوچک، فعالیت خود را معلق و یا به‌طور کامل تعطیل کرده‌اند.

به گزارش می متالز، در این بین و با وجود وضعیت نامناسب کشور در اشتغال، راه‌اندازی کسب و کارهای جدید نیز بسیار پرریسک شده و اصولا کارآفرینان تمایلی به راه‌اندازی استارتاپ در شرایط بلاتکلیفی اقتصاد ندارند.

قیمت دلار در ابتدای سال جاری 5000 تومان بود و با در نظر گرفتن چشم‌انداز تحریم‌ها و خروج آمریکا از برجام، سرمایه‌‌گذاران که گویی هیچ بازار پر سود دیگری در کشور نمی‌یافتند، به سمت خرید ارز و سکه هجوم آوردند. هیجان ماجرا وقتی بیشتر شد که مال‌باختگان مؤسسات مالی نیز که بخشی از دارایی خود را پس گرفته بودند اینک به صف خریداران اضافه شده‌اند.

به فاصله حدود 20 روز مانده به 13 آبان، موعد آغاز تحریم‌های کامل یک‌جانبه آمریکا، به ناگهان بازار آزاد با تزریق مقادیر زیادی ارز تکانی خورد و برخی سرمایه‌گذاران به صرافی‌ها هجوم آورده و خواستار فروش ارز خود شدند. اما تب ماجرا شاید چند روزی بیشتر به‌طول نینجامید؛ زمانی که به ناگهان عرضه ارز متوقف و دلار بار دیگر سیر صعودی به‌خود گرفت. به این ترتیب حربه تزریق مصنوعی ارز نیز اثر ملایمی در این بازار پر تلاطم داشت.

اما در هفته‌های بعد مجموعه‌ای از تحولات در جهان به نفع ثبات بازار ارز ایران رخ داد؛ به‌خصوص که با نزدیک شدن به انتخابات کنگره آمریکا، حزب حاکم جمهوری‌خواه در این برهه تلاش بسیاری جهت در دست گرفتن اکثریت مجلس کنگره انجام داد. در این راستا مهم‌ترین مطالبه رأی‌دهندگان، کاهش قیمت سوخت بود که با توجه به چشم‌انداز تحریم نفت ایران باز هم گران‌تر شد. از این رو، ترامپ تلاش بسیاری انجام داد تا به متحدان خود فشار حداکثری جهت عرضه بالای نفت بیاورد. در این میان، سعودی‌ها به‌عنوان مهم‌ترین اهرم فشار، اگرچه به‌دلیل دشمنی با ایران تمایل به افزایش تولید داشتند، در عمل به‌دلیل کسری بودجه بالا و همچنین تمایل به جبران بخشی از هزینه‌های سرسام‌آور جنگ در یمن، از همراهی کامل خودداری کردند و حتی در به ثمر رسیدن توافق کاهش عرضه نفت اوپک نقش اساسی ایفا کردند. مجموع عوامل ذکر شده بر بازار ایران تأثیر مثبتی گذاشت؛ به‌طوری که برخلاف نظر بسیاری از کارشناسان که جهش قیمتی دیگری در دلار و رسیدن به قله 20 هزار تومانی را پیش‌بینی کرده بودند، دلار در کانال 13 هزار تومانی باقی‌ماند. روند نرخ تسعیر ارز به‌طور ماهانه از ابتدای سال جاری در نمودار 1 نشان داده شده است.

با وجود آن که قیمت دلار کاهش یافته بود، هنوز قیمت کالاهای وارداتی کاهش چندانی نداشت و اصلا با آهنگ کاهش ارز برابری نمی‌کند. به گفته برخی فعالان بازار، بخشی از قیمت‌های کالاهای وارداتی به‌خصوص لوازم خانگی همگام با صعود قیمت ارز بالا نرفته بود؛ چرا که به‌دلیل کاهش قدرت خرید مردم، فروشندگان برای حفظ میزان فروش خود، محصولات را با تخفیف‌های غیرمعمول به فروش می‌رساندند. از این رو انتظار نمی‌رود که کاهش نرخ ارز به کاهش بیشتر این قیمت‌ها در کوتاه‌مدت منجر شود.