جزئیات مالیات از مالکان خانه‌های ۱۰ میلیارد تومانی

به گزارش می متالز، اخذ مالیات از خانه‌ها و خودروهای لوکس با مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۳۹۹٫ این خبر مهمی بود که در اخبار شهادت سردار قاسم سلیمانی و شلیک موشک‌های ایران به پایگاه عین‌الاسد عراق (پایگاه نظامی آمریکایی‌ها) مورد توجه واقع نشد.

بخشی از جزئیات این طرح اخذ مالیات از خانه‌های بالای ده میلیارد تومان و خودروهای بالای یک میلیارد تومان با توجه به ارزش معاملاتی آن است. ایالات متحده آمریکا از برجام خارج شد و به تبع آن همه تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را با شدت بیشتری بازگرداند. آمریکا قصد داشت صادرات نفت ایران را به صفر برساند، با این‌که هنوز موفق نشده، اما صادرات قابل چشمگیری اتفاق نمی‌افتد و درآمد ارزی زیادی نصیب دولت نمی‌شود.

هرچند رهبر معظم انقلاب سال‌ها سیاست جداسازی نفت از بودجه را به دولت‌ها پیشنهاد دادند و در سال ۹۲ در قالب یک سیاست کلی به نام اقتصاد مقاومتی بیشتر روی این موضوع تاکید کردند، اما وقتی راه باز بود و امکان فروش نفت وجود داشت دولت‌ها نتوانستند از این درآمد سهل و شیرین چشم بپوشانند.

حضرت سعدی در این باره می‌فرماید: «علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد، دریغ سود ندارد چو رفت کار از دست/ به‌روزگار سلامت سلاح جنگ بساز، وگرنه سیل چو بگرفت، سد نشاید بست».

حال در تنگنای اقتصادی، اعضای کمیسیون تلفیق بودجه مجلس تصمیم گرفتند که تا حدی درآمد دولت از بخش مالیات افزایش یابد.

میزان فرار مالیاتی

رقم تقریبی که برای فرار مالیاتی اعلام می‌شود حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان است. اما نکته قابل توجه اینجاست که فرار مالیاتی به آن معنا نیست که برخی افراد فعالیت‌های اقتصادی انجام می‌دهند و قانون را دور می‌زنند و مالیات نمی‌پردازند، بلکه در برخی موارد مربوط به ضعف قوانین است. به عنوان مثال افرادی که دارای خانه و خودروی لوکس بودند تاکنون بدون مالیات اقدام به خرید و فروش می‌کردند. اکنون با مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه مجلس امید می‌رود قانون مالیات بر عایدی سرمایه و مسکن نیز پس از آن به اجرا در بیاید.

در این میان باید توجه داشت قیمت خودروها در بازار تقریبا مشخص است و اخذ مالیات از خودروهای لوکس، آسان است. اما شناسایی خانه‌های میلیاردی کمی دشوار است. ممکن است دوخانه در یک محله و حتی یک ساختمان با امکانات مشابه قیمت‌های متفاوتی داشته باشند که تعیین قیمت در این زمینه کمی سخت می‌شود. البته کارشناسان معتقدند باید ضریبی از قیمت منطقه‌ای برای دریافت مالیات مشخص شود تا خانه‌های بالای ده میلیارد تومان قابل‌شناسایی باشند.

برخی کارشناسان هم معتقدند سازمان امور مالیاتی و بدنه دولت در این زمینه باید تصمیم‌گیری کنند. طرحی که قرار است قانون شود می‌تواند زمینه‌ساز خوبی برای زیرساخت مالیات در کشور باشد، اما اجرای نادرست آن ممکن است تبعاتی را به دنبال داشته باشد. در این زمینه پیشنهاد می‌شود دولت از همین ابتدا زیرساخت مربوط به اجرای این طرح را آماده کند تا عملکرد مناسبی را شاهد باشیم.

با یک گل بهار نمیشه

قطعا اجرای قانون دریافت مالیات از خانه و خودروهای لوکس نمی‌تواند به مشکلات دولت پایان دهد، اما می‌تواند سرآغازی باشد برای مسیرهای آتی. در کشورهای پیشرفته طبق قانون مالیات بر عایدی سرمایه اگر یک خانه و خودرو داشته باشید از پرداخت مالیات معاف و در صورت خرید خانه دوم باید بیش از ۶۰ درصد سود حاصل از آن را به عنوان مالیات به دولت پرداخت کنید.

در اقتصادهای پیشرفته هزینه‌های دولت کاملا از محل مالیات تامین می‌شود و در ازای آن امنیت و ثبات را در کشور فراهم می‌کنند اما ظاهرا اجرای برخی قوانین مفید در ایران هنوز مخالفانی دارد که بعضا برای خودشان مضر است.

تصمیم برای بهبود زیرساخت اقتصاد

وحید عزیزی، کارشناس اقتصادی درباره طرح دریافت مالیات از خانه و خودروی گران قیمت گفت: این طرح برای اولین سال است که مطرح شده و آن‌طور که در قانون دیده شده در پایان هر سال مودیان باید نسبت به پرداخت مالیات تعیین شده اقدام کنند.

وی افزود: افرادی که اقدام به پرداخت مالیات تعیین شده در موقع مقرر نکنند مشمول جریمه خواهند شد و معامله خانه یا خودرو در این شرایط امکان‌پذیر نخواهد بود.

عزیزی به میزان مالیات تعیین شده در این طرح اشاره کرد و گفت: از خودروها و خانه‌های لوکس میزان اندکی به عنوان مالیات دریافت می‌شود و به نسبت قیمتی که تعیین شده، درآمد زیادی را نصیب دولت نخواهد کرد. برای خانه‌های ده تا ۱۵ میلیارد تومان یک در هزار در نظر گرفته شده است. به بیان بهتر یک خانه ده میلیارد تومانی باید سالانه ده میلیون تومان مالیات پرداخت کند. همچنین برای خودروی یک میلیارد تومانی پنج میلیون مالیات سالانه در نظر گرفته شده است.

این کارشناس اقتصادی گفت: برای قیمت‌گذاری مسکن بهترین راهی که وجود دارد این است که طبق قانون مالیات‌های مستقیم یک ضریب برای ارزش منطقه‌ای خانه‌ها تعیین شود. اگر تنها ارزش منطقه‌ای مورد محاسبه قرار بگیرد به دلیل به‌روز نبودن سیستم، بسیاری از خانه‌ها مشمول این مالیات نمی‌شوند.

وی تاکید کرد: این طرح زمینه‌ساز اجرای طرح‌های بعدی خواهد بود و در بخش اول درآمد زیادی را نصیب دولت نمی‌کند. رقمی که پیش‌بینی می‌شود در بخش درآمدهای جدید دولتی قرار بگیرد، حدود ۴۰۰۰ میلیارد تومان است.

عدالت خودبه‌خود ایجاد نمی‌شود

محسن کوهکن، عضو کمیسیون تلفیق بودجه ۹۹ در این باره گفت: طرحی که در کمیسیون تلفیق به تصویب رسید اخذ مالیات از خانه‌های بالای ده میلیارد تومان و خودروهای بالای یک میلیارد تومان است اما محاسبات ما نشان می‌دهد درآمد حاصل از این طرح زیاد نیست اما اجرای آن به نفع جامعه و گامی در مسیر عدالت است.

وی با اشاره به این که کشورهای پیشرفته این قانون را سال‌هاست اجرا می‌کنند، افزود: در بسیاری از کشورهای پیشرفته صنعتی بیش از نصف مالیات را حدود یک درصد جامعه پرداخت می‌کنند و افراد کم‌درآمد سهمی در پرداخت مالیات ندارند. حتی در برخی موارد خانوارهای کم‌درآمد یارانه‌هایی را از دولت دریافت می‌کنند.

همچنین در برخی کشورها مالیات بر دارایی و ثروت نیز اخذ می‌شود اما هنوز زیرساخت دریافت این نوع مالیات‌ها در کشور ما وجود ندارد اما اجرای این قوانین می‌تواند محکی برای اجرای ابعاد دیگر این قانون باشد.

کوهکن به لزوم وجود یک نظام عادلانه برای اخذ مالیات اشاره کرد و گفت: وقتی افراد دارایی بیشتری در اختیار دارند به این معناست که شرایط کشور به گونه‌ای بوده که آنها توانسته‌اند فعالیت اقتصادی داشته باشند درنتیجه باید نسبت به دارایی خود، مالیات بپردازند که این در راستای عدالت اجتماعی است.

عضو کمیسیون تلفیق بودجه ۹۹ ادامه داد: اجرای این قانون در اختیار دولت است و می‌تواند راه‌های مختلفی را برای آن تعریف کند. آن طور که در این طرح ذکر شده ارزش معاملاتی خانه و خودرو ملاک عمل است و سختی زیادی در این بخش نیست.

وی در مورد تشخیص قیمت خانه تصریح کرد: کسی که در منطقه سعادت‌آباد خانه ۱۶۰ متری در برج دارد باید به دولت مالیات پرداخت کند و شناسایی این مالکان بسیار راحت است. عدالت خودبه‌خود ایجاد نمی‌شود بلکه باید قوانین را طوری طرح و تصویب کنیم که در این مسیر قرار بگیریم.

کوهکن تاکید کرد: ملاک دریافت مالیات واحد خانه یا خودروست و اگر کسی دارای چند خانه یا خودرو باشد که ارزش آنها بیش از ده میلیارد و یک میلیارد باشد مشمول پرداخت مالیات نمی‌شود.

ثروتمندان بهره بیشتری از یارانه می‌برند

عباس گودرزی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه مجلس هم به طرح دریافت مالیات از خانه و خودروهای لوکس اشاره کرد و توضیح داد: افرادی که در جامعه ثروت و دارایی بالایی دارند باید مالیات بیشتری پرداخت کنند و این اولین گام برای تحقق عدالت در کشور است.

وی تاکید کرد: اقشار ثروتمند جامعه از ‌یارانه‌های پنهان مانند آب، برق، گاز، بنزین و دیگر حامل‌های انرژی بیشتر بهره می‌برند. افرادی که خانه لوکس دارند قطعا در بخش حامل‌های انرژی مصرف بیشتری نسبت به افراد کم برخوردار جامعه دارند؛ درنتیجه باید مالیات بیشتری بپردازند.

به گفته این نماینده مجلس، صاحب یک خودروی یک میلیارد تومانی از یارانه بنزین بهره بیشتری می‌برد و بنزین را با یارانه دریافت می‌کند، اما کسی که دارای خودرو نیست از یارانه بنزین بهره‌مند نخواهد شد.

گودرزی با بیان این که اخذ مالیات از ثروتمندان در همه کشورها مرسوم است، تصریح کرد: شکرانه بازوی توانا بگرفتن دست ناتوان است و از نظر عقلایی و شرعی این مالیات باید توسط ثروتمندان پرداخت شود تا دولت بتواند به اقشار آسیب‌پذیر جامعه کمک بیشتری کند.

کاهش فاصله طبقاتی با مالیات بر ثروت

کمیسیون تلفیق مجلس اخذ مالیات سالانه از خودروها و خانه‌های لوکس را برای سال آینده تصویب کرد. بر این اساس خودروهای بالای یک میلیارد تومان و خانه‌های بالای ده میلیارد تومان مشمول مالیات شدند. این مالیات که مالیات بر ثروت محسوب می‌گردد و کمترین اثرات منفی اقتصادی را دارد، علاوه بر افزایش درآمد دولت، موجب کاهش فاصله طبقاتی و تقویت عدالت در جامعه می‌شود.

بر این اساس واحدهای مسکونی و انواع خودروهای سواری و وانت دو کابین که دارای ارزش‌های زیر باشند در سال آینده مشمول مالیات هستند:

واحد مسکونی با ارزش روز معادل ده میلیارد تومان و بیشتر به نرخ زیر مشمول مالیات می‌شود:

۱ ــ نسبت به مازاد ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان، یک در هزار

۲ ــ نسبت به مازاد ۱۵ تا ۲۵ میلیارد تومان، دو در هزار

۳ ــ نسبت به مازاد ۲۵ تا ۴۰ میلیارد تومان، سه در هزار

۴ ــ نسبت به مازاد ۴۰ تا ۶۰ میلیارد تومان، چهار در هزار

۵ ــ نسبت به مازاد ۶۰ میلیارد تومان به بالا، پنج در هزار

بر اساس این مصوبه اگر خانه‌ای ۱۵ میلیارد تومان ارزش داشته باشد صاحب این واحد مسکونی باید سالانه پنج میلیون تومان مالیات پرداخت کند، اگر خانه‌ای ۲۵ میلیارد تومان ارزش داشته باشد صاحب آن باید سالانه ۲۵ میلیون تومان مالیات بپردازد.

مالیات خودروهای لوکس

۱ ــ نسبت به مازاد یک تا ۵/۱ میلیارد تومان، ۵/۰ درصد

۲ ــ نسبت به مازاد ۵/۱ تا سه میلیارد تومان، ۱ درصد

۳ ــ نسبت به مازاد سه میلیارد تومان به بالا، ۵/۱ درصد

بر این اساس، خودروی سه میلیارد تومانی، مالیات سالانه ۱۵ میلیون تومان و خودروی پنج میلیارد تومانی نیز مالیات سالانه ۳۰ میلیون تومان را باید پرداخت نماید.

معافیت‌های این مالیات چیست؟

بر این اساس، خانه‌های در حال ساخت، خودرو و ملک در سال تملک، املاک و خودروهای دولتی، خودروهای مونتاژ شده یا به فروش نرسیده در نمایندگی‌های مجاز از این مالیات معاف شده‌اند.

سازو کار و ضمانت اجرایی این نوع از مالیات بر ثروت چیست؟

در مورد سازوکار اجرایی این مالیات، وزارت مسکن، راه، سازمان ثبت اسناد، شهرداری‌ها و وزارت صنعت موظفند امکان دسترسی برخط به اطلاعات مالکیت املاک و نیروی انتظامی موظف است امکان دسترسی برخط اطلاعات مالکیت خودروها را برای سازمان امور مالیاتی کشور فراهم کنند.

سازمان امور مالیاتی مکلف است نسبت به تعیین دارایی‌های مشمول و ارزش آنها حداکثر تا پایان خرداد اقدام و مراتب را به نحو مقتضی به اطلاع اشخاص مشمول برسانند.

انتقال خودرو و خانه لوکس بدون پرداخت مالیات ممنوع است

طبق این مصوبه همه مشمولان حقیقی و حقوقی مکلفند مالیات مربوط به هر یک از واحدهای مسکونی و خودروهای مشمول تحت تملک خود و افراد تحت تکفل را حداکثر تا پایان بهمن‌ پرداخت کنند.

تعویض پلاک خودروها و ثبت نقل و انتقال املاکی که به موجب این بند برای آنها مالیات وضع‌شده قبل از پرداخت بدهی مالیاتی مورد انتقال شامل مالیات بر دارایی، نقل و انتقال قطعی و اجاره ممنوع است. متخلف از حکم این جزء در پرداخت مالیات متعلقه مسؤولیت تضامنی خواهد داشت.

قانون موقتی که باید دائمی و تکمیل شود

این اقدام کمیسیون تلفیق که بر اخذ مالیات از کالاهای تجملی که به نوعی مالیات بر ثروت محسوب می‌گردد، قابل تحسین است؛ زیرا در شرایط رکود و کسری بودجه، بهترین اقدام حرکت به سمت دریافت مالیات‌ها، به‌ویژه مالیات از ثروت و کالاهای لوکس است.

نکته قابل ذکر در این زمینه، ضرورت بهبود این قانون در سال‌های آتی و تبدیل شدن آن به قانون دائمی است. به این ترتیب درآمدهای مالیاتی دولت بدون آن که پیامد منفی بر اقتصاد بگذارد، افزایش پیدا می‌کند و از سوی دیگر این سیاست به بهبود توزیع درآمدها و عدالت در جامعه می‌انجامد.