«بخشنامه‌های دست و پا گیر و تعرفه بالای صادراتی»، بلای جان صنعت سنگ‌های ساختمانی خراسان رضوی

به گزارش می متالز، یکی از ظرفیت‌های بی‌نظیر خراسان رضوی وجود معادن سنگ‌های ساختمانی است؛ در حال حاضر حدود ۱۵ درصد از ذخایر سنگ‌های ساختمانی کشور در خراسان رضوی است که چنانچه توجه مسؤولان آن هم در این شرایط ویژه اقتصادی بیش از گذشته به این حوزه معطوف شود، قطعا شاهد شکوفایی در این حوزه خواهیم بود.

وجود سنگ‌هایی نظیر مرمریت سبزوار، مرمرمیت محمدآباد عریان، گرانیت پر مگسی مروارید مشهد و مرمر پرتقالی و عسلی در استان که به گفته فعالین حوزه معدن از جمله سنگ‌های بی‌نظیر در جهان است و دارای خواهان بسیار، سبب می‌شود کمترین توجه به این حوزه نه تنها کشور و استان را از درآمدهای نفتی بی‌نیاز کند، بلکه اشتغالزایی بالایی را به‌همراه داشته باشد.

اما صدور بخشنامه‌های دست و پاگیر، تعرفه بالای صادراتی و عدم تخصص مسؤولان در حوزه کاری خود، سبب شده نقدینگی حاصل از معادن ما به جیب کشوری همچون ترکیه که ذخایر به مراتب پایین‌تر از استان خراسان رضوی دارد، برود.

ظرفیت بی‌نظیر خراسان رضوی در تولید سنگ‌های ساختمانی

ایمان فاضلی یکی از فعالین حوزه معدن است که به گفته خودش خانواده او از سه نسل پیش در این حوزه مشغول به فعالیت هستند.

وی در خصوص ظرفیت خراسان رضوی در حوزه معادن سنگ‌های ساختمانی ضمن بیان اینکه این استان به لحاظ تنوع در این رابطه جزو بی‌نظیرترین استان‌ها در کشور است، ابراز کرد: عمده تولیدات بخش سنگ‌های ساختمانی استان به سنگ‌های مرمریت و سنگ‌های تراورتن باز می‌گردد و طی 15 سال اخیر هم معادن گرانیت جنوب مشهد به عنوان معادن سنگ مروارید یا معادن ده‌غیبی بیشترین تولید را برای کارخانه‌های سنگ‌بُری در مشهد، تهران و اصفهان دارند.

فاضلی مرمریت «تلخ ‌بخش» که به عنوان سنگ مرمریت اَعلَمی شناخته می‌شود، سنگ مرمریت سبزوار، مرمرمیت محمدآباد عریان، گرانیت پر مگسی مروارید مشهد و مرمر پرتقالی و عسلی را از جمله سنگ‌های ساختمانی خاص خراسان رضوی برشمرد.

این فعال حوزه معدن ضمن بیان این نکته که سنگ‌ها معمولا بر اساس موقعیت جغرافیایی که دارند و اسم محل و روستایی که در آن منطقه استخراج می‌شوند نامگذاری می‌شوند، تصریح کرد: به طور مثال مرمریت‌های جاده تربت حیدریه- مشهد را به نام «تلخ بخش» که اسم روستای آن منطقه هست نامگذاری شده است.

بخشنامه‌های حوزه معدن بلای جان معدن‌کاران

وی در ادامه به مشکلات حوزه معادن اشاره و خاطرنشان کرد: متاسفانه به دلیل مشکلات دولتی‌ای که پیش آمده مرمریت‌های «تلخ بخش» از حالت فعالیت اقتصادی جدی خارج شده‌اند که به طور کلی عدم رعایت قوانین و مقررات سختگیرانه عامل آن است.

فاضلی مهم‌ترین مشکل معدن کاران را صحیح اجرا نشدن قوانین و مقررات دانست و ادامه داد: در حوزه معادن قوانینی وجود دارد که در بسیاری از بخش‌ها به درستی اجرا نمی‌شوند و ایجاد مشکل می‌کنند، البته بعضا معدن کارانی داریم که قوانین را زیر پا می‌گذارند و خودشان مشکل ایجاد می‌کنند.

این فعال حوزه معدن در خراسان رضوی اضافه کرد: قوانین موجود در حوزه معادن قوانین مثبتی هستند؛ اما معمولا در بحث بخشنامه‌هایی که از وزارت صمت و معاونین معدنی صادر می‌شوند، مشکل ایجاد می‌شود به طور مثال بخشنامه ۷/۲۲ وزیر صمت که جدیدا صادر شده است باعث شده بسیاری از معدن کاران و افرادی که معادنی داشتند که قرار بوده راه اندازی کنند با کوچکترین تعلل و کمبود زمانی که داشتند پروانه‌شان باطل و پرونده برای مزایده ارجاع شود.

وی اضافه کرد: به این معنا که پروسه سازمانی اخذ مجوز برای کشف معدن حدود دو تا سه ماه زمان می‌برد، چنانچه در این زمان معدن‌کار عمدا یا سهوا تعلل کند، حقش برای اکتشاف باطل و معدن بار دیگر به مزایده گذاشته می‌شود.

عدم قرارگیری در جایگاه تخصصی به حوزه معدن ضربه وارد کرده است

وی در خصوص علت صدور این بخشنامه‌های دست و پاگیر، خاطرنشان کرد: بزرگترین مشکلی که وجود دارد این است که وزیر صنعت، معدن و تجارت طی چند سال اخیر یک فرد از بدنه فعالین حوزه معدن نبوده و معاونت‌های معدنی هم به همین شکل که همین عدم قرارگیری در جایگاه تخصصی به این حوزه ضربه وارد می‌کند.

بزرگترین مشکلات حوزه استخراج و فرآوری سنگ‌های ساختمانی در استان، سوال دیگری بود که فاضلی در پاسخ به آن توضیح داد: در حال حاضر حدود ۳۰۰ واحد سنگ‌بُری و حدود ۴۰۰ پروانه بهره‌برداری سنگ‌های ساختمانی در خراسان رضوی داریم که همه این واحدها از نبود امکانات و تجهیزات به‌روز معدنی رنج می‌برند.

تجهیزات قدیمی؛ مانع ورود به بازارهای جهانی

این فعال حوزه معدن تاکید کرد: متاسفانه دستگاه‌های قدیمی باعث می‌شود به هیچ عنوان نتوانیم آنگونه که ظرفیت داریم  در بازار جهانی و حتی در میان همسایگان خود فعالیت داشته باشیم.

وی افزود: قیمت ماشین آلات معدنی و فرآوری سنگ به قدری بالا است که تحت هیچ شرایطی کشف و استخراج معدن صرفه اقتصادی ندارد. فرسودگی ماشین آلات معدنی، عدم دسترسی به ماشین آلات به‌روز چه در بخش معدن و چه دربخش فراوری گریبان صنعت سنگ ما را گرفته است.

حدود ۷۰ درصد از ماشین آلات معدنی ما وارداتی هستند

فاضلی با اشاره به این نکته که حدود ۷۰ درصد از ماشین آلات معدنی ما وارداتی هستند، تصریح کرد: البته بخشی از ماشین‌آلات در داخل تولید می‌شوند که باتوجه به اینکه مواد اولیه آنان هم از خارج وارد می‌شود، تولید این دستگاه‌ها هم در داخل از صرفه اقتصادی خارج می‌شود.

این فعال حوزه معدن یادآور شد: به عنوان مثال پیش از گرانی‌ها یک دستگاه لودر حدود یک میلیارد تومان تمام می‌شد؛ اما امروز برای خرید همان دستگاه باید بین ۶ تا هفت میلیارد تومان هزینه کرد و یا ژنراتور از حدود ۶۰ میلیون تومان به ۷۰۰ میلیون تومان و بیل مکانیکی از حدود ۴ میلیارد تومان به ۱۰ میلیارد و صفر کیلومتر آن به ۱۵ میلیارد تومان رسیده است.

عقب ماندگی ۸۰ درصدی از همسایگان

فاضلی ضمن بیان اینکه ۹۰ درصد کارخانجات سنگ‌بُری و معادن ما با دستگاه‌ها و تجهیزاتی کار می‌کنند که قدمتی ۳۰ ساله دارند، گفت: متاسفانه به لحاظ عقب ماندگی در داشتن تکنولوژی استخراج و فراوری سنگ‌های ساختمانی حتی از همسایگان نزدیک خود نظیر ترکیه، افغانستان و کشورهای غرب آسیا ۸۰ درصد عقب هستیم. این کشورها توان ورود ماشین آلات معدنی را دارند و ما نداریم.

وی با تاکید بر اینکه راه اندازی معدن سنگ‌های ساختمانی نیاز به ۱۵ میلیارد تومان هزینه آن هم با ماشین آلات مستهلک ۱۵ سال کارکرده دارد، ابراز کرد: معدن، کار پر ریسکی است و جزو مشاغل سخت محسوب می‌شود و چنانچه قرار باشد هزینه نگهداری را هم معدن کار پوشش دهد، از هزینه‌کرد برای اکتشافات و فراوری بهتر باز می‌ماند.

۷۰ درصد مشکلات تولید و فراوری به تکنولوژی بازمی‌گردد

این فعال معدنی ۳۰ درصد این مشکلات را مربوط به تحریم‌ها و مابقی را مربوط به اقتصاد بیمار و ناپایدار داخلی دانست و تصریح کرد: حداقل ۷۰ درصد مشکلات در حوزه تولید و فرآوری سنگ ساختمان به تکنولوژی باز می‌گردد، چنانچه ماشین آلات روز دنیا را داشته باشیم تولید و فراوری‌مان با کیفیت و درجه بهتری به بازار عرضه می‌شود.

فاضلی حمایت صد درصد دولت از معدن کاران را یکی از مهمترین راهکارهای حل مشکلات حوزه معدن ارزیابی کرد و گفت: البته دولت چنانچه قصد کمک ندارد، سنگ اندازی هم نکند.

درآمد معدن می‌توان جایگزین بودجه نفت شود

وی تاکید کرد: چنانچه این حمایت از معدن کاران دریغ نشود با درآمدی که از معدن کسب می‌کنیم می‌توانیم از وابستگی بودجه به نفت رهایی یابیم.

این فعال حوزه معدن در بخش دیگری از سخنان خود گریزی به ظرفیت ایران و خراسان رضوی در استخراج سنگ‌های ساختمانی زد و خاطرنشان کرد: ایران دومین کشور دارای پتانسیل در حوزه ذخیره سنگ‌های ساختمانی در دنیاست، چنانچه ما ذخیره تمامی سنگ‌های دنیا را حدود 15 میلیارد تُن در نظر گیریم حدود 5 میلیارد تُن از این سنگ‌ها در ایران ذخیره است.

خراسان دارای متنوع‌ترین سنگ‌های ساختمانی ایران است

فاضلی تاکید کرد: خراسان دارای متنوع‌ترین و بزرگترین سنگ‌های ساختمانی ایران است؛ اما عقب ماندگی در بحث تکنولوژی و عدم اجرای صحیح مقررات و رفتار سختگیرانه، فرصت حضور ما در بازارهای جهانی را گرفته است.

وی بیان کرد: بزرگترین مرکز فراوری مواد معدنی در کشور ما مختص صنایع سنگ‌های ساختمانی و سنگ‌بری است؛ هیچ صنعت معدنی را نمی‌بینید که پا به پای معدنکاری و سنگ‌بری فعالیت کنند.

قرارگیری بزرگترین کانسار گرانیتی کل کشور در مشهد

این فعال حوزه معدن در خراسان رضوی یادآوری کرد: بزرگترین کانسار گرانیتی کل کشور در منطقه جنوب مشهد در منطقه ده غیبی است؛ اما طبق دستورالعمل جدید که صادر شده است، قرار نیست که پروانه‌های بهره برداری معادن به دلیل اینکه نزدیک مشهد است، تمدید شوند و سوال اینجاست که چگونه سنگ خام فراوری را به دست مشتری برسانند؟

۳۵ درصد ذخایر سنگ‌های ساختمانی کشور در خراسان بزرگ

فاضلی با اشاره به اینکه چشم امید سنگ بری‌های ما به معادن گرانیت و مرمریت «تلخ بخش» است، گفت:  خراسانِ بزرگ حداقل 35 درصد تمام ذخایر معدنی سنگ‌های ساختمانی را داراست و این درحالی است که بسیاری از ذخایر معدنی را شناسایی نکرده‌ایم.

وی ادامه داد: امروز سنگ‌های مرمریت عسلی و پرتقالی، مرمریت سبزوار و مرمیت اعلمی خراسان رضوی دارای بازار جهانی هستند، همچنین مرمریت بجستان به دلیل رنگ صورتی و قرمز در دنیا بی‌نظیر هستند و هیچ کشوری آن را ندارد؛ اما به دلیل مشکلاتی که گفته شد باوجود خواهان بسیاری که در بازار جهانی دارند؛ نتوانستیم آنگونه که باید به این حوزه ورود کنیم.

تنها یک درصد تولیدات معدنی خراسان رضوی صادرات می‌شوند

این فعال حوزه معدن با بیان اینکه تنها یک درصد از تولیدات معدنی خراسان رضوی به خارج از کشور صادر می‌شود، در خصوص علت این صادرات پایین، ابراز کرد: متاسفانه حدود چهار سال است که دولت با بستن یک تعرفه 70 درصدی برای صادرات عملا بحث صادرات را غیرقابل توجیه کرده است.

تعرفه سنگین صادراتی؛ منجر به خروج ایران از بازار جهانی

فاضلی تاکید کرد: چنانچه صادرات درجه یک داشته باشیم سهم‌مان از بازار جهانی افزایش می‌یابد و در جایگاه خود قرار می‌گیریم؛ اما همین تعرفه سنگین سبب شد ترکیه نقدینگی معادن ما را از خود کند و جایگاه مان را تصاحب؛ و این در حالی است که ذخایر ترکیه بسیار پایین است و سنگ را از دیگر کشورها خریدار و به اسم خود صادر می‌کند.

وی ادامه داد: این اتفاق برای سنگ‌های ایران هم رخ می‌‌دهد؛ ترکیه سنگ را از ایران خریداری و به اسم خود به عراق و افغانستان و دیگر کشورها صادر می‌کند.

این فعال اقتصادی اضافه کرد: در دوره‌ای سنگ هلویی تایباد را صادر می‌کردیم و در کشتی‌ای در اسکله‌های ایران که بر روی آنان تجهیزات پیشرفته سنگ‌بری نصب بود سنگ فراوری و به ایران فروخته می‌شد و همین به روز بودن تجهیزات، قیمت پایین کارگرو دیگر مسائل سبب شده بود قیمت این سنگ از سنگی که در ایران فراوری می‌شد، ارزان‌تر تمام شود!

فاضلی تاکید کرد: امروز گرانیت مروارید جنوب مشهد به صورت زخیم‌بُری(به‌صورت جدول و در زخامت10 الی 15 سانت به بالا برای مدل‌های شهرسازی) به عراق صادر می‌شود و این در حالی است که چنانچه خام فروشی را کنار بگذاریم و محصول نهایی را تولید وصادر کنیم سود سرشاری نصیب‌مان می‌شودکه این هم نیازمند تجهیزات به‌روز است، البته به این معنا نیست که تمام سنگ‌ها باید فراوری شوند؛ چراکه برخی کشورها سنگ زخیم به کارشان می‌آید.

۱۵ تا ۲۰ درصد سنگ‌های ساختمانی استان خارجی است

وی در پایان در پاسخ به این پرسش که آیا در استان از سنگ‌های خارجی هم استفاده می‌شود، بیان کرد: حدود 15 تا 20 درصد از سنگ‌هایی که در استان استفاده می‌شود از چین و هند می‌آیند، البته استاده از انواع سنگ ساختمانی در کشور ایراد محسوب نمی‌شود؛ اما این به این معنا نیست که سنگ‌های داخلی زیر پا گذاشته شوند.