مشکل آشفته بازار فولاد چیست؟ یک صنعت با چند تصمیم‌گیر

به گزارش می متالز، فولاد به عنوان یک صنعت مادر در کشور نقش بسزایی در ارزآوری و ارزش افزوده و اشتغال زایی در صنایع بالادستی و پایین دستی دارد اما این صنعت به علل مختلف هنوز مدیریت درستی را تجربه نکرده تا بتواند بازار را کنترل و قیمت دقیق محصولات آن را در بورس کشف کند. 

کارشناسان این صنعت بر این عقیده هستند که عدم مدیریت واحد و تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی نهادهای موازی موجب شده فولاد از رسیدن به ثبات باز بماند، به‌طوری که ظرف یک ماه ازجانب چهار محور برای کنترل بازار فولاد تصمیم گیری می‌شود. 

از سویی مجلس وارد عمل شده و به دنبال نوشتن شیوه نامه مدیریت تنظیم بازار فولاد است، شورای رقابت، وزارت صمت و در نهایت معاون اقتصادی ریاست جمهوری هم هرکدام شیوه نامه و مصوباتی را برای کنترل این بازار و تعیین قیمت عرضه فولاد در بورس ارائه کرده‌اند که هرکدام از این شیوه نامه‌ها می‌تواند موجب دور شدن تشکل‌های فولادی از یکدیگر شود.

نبود مدیریت یکپارچه و تعیین یک ارگان واحد تصمیم ساز را شاید بتوان عامل اصلی عدم ثبات در بازار فولاد عنوان کرد چرا که اگر با تصمیم‌های کارشناسی یک نهاد شیوه نامه تنظیم و تصویب شود بازار فولاد از آشفتگی فعلی رهایی خواهد یافت و فعالان این عرصه با تکیه بر همان یک شیوه نامه امور مرتبط با زنجیره فولادی را دنبال می‌کنند. 

به همین دلیل به سراغ امیرحسین کاوه کارشناس حوزه فولاد، عضو اتاق بازرگانی ایران و دبیر پیشین سندیکای لوله و پروفیل فولادی ایران رفتیم تا با وی در خصوص عرضه فولاد در بورس و مشکلات آن، چرایی عدم تناسب عرضه و تقاضا و مشکلات تأمین مواد اولیه در بخش لوله و پروفیل گفتگو کنیم. 

امیر حسین کاوه با تأکید بر اینکه بورس کالا مزیت‌ها و اشکالات خودش را دارد گفت: شفافیت میزان عرضه و تقاضا و قیمت خرید و فروش؛ یکی از مزیت‌های اصلی بورس کالا است. 

وی افزود: طی چند سال اخیر به‌طور مثال همواره میزان تقاضا برای ورق‌های گرم بیش از عرضه توسط تولید کننده اصلی این کالا در بورس کالا بوده است هر چند برخی تقاضاها نیز از فعالیت دلالان نشات گرفته است اما میزان تقاضای مد نظر مصرف‌کنندگان واقعی ورق گرم همواره بیش از عرضه و در سطح بالایی بوده است تا بتوانند بخشی از ظرفیت تولید خود را پوشش دهند در حالیکه هر سال شاهد رشد تولید در بخش فولاد در جهت رسیدن به سطح 55 میلیون تن در افق 1404 می‌باشیم و کمبود فولاد نداریم، اما ورق فولادی همچنان کم‌یاب و‌گران است.

کارشناس حوزه فولاد کشور گفت: بورس کالا میزان تقاضا را نشان می‌دهد پس صادرات فولاد می‌بایست پس از تأمین نیاز داخل انجام شود که تا حدودی این موضوع در بخش ورق گرم طی یکسال اخیر رعایت شده است اما با این حال همه تولید کننده‌های ورق، محصولات خود را به‌طور کامل در بازار عرضه نمی‌کنند و هرگاه قیمت ارز بالا میرود تمایل به صادرات ورق گرم شیب صعودی می‌گیرد. 

وی تصریح کرد: این در حالی است که می‌بایست در ابتدا تأمین نیاز داخل در دستور کار باشد تا هزاران میلیارد تومان سرمایه گذاری انجام شده در حوزه تولیدکنندگان لوله و پروفیل، به‌طور کامل فعال شده و با تولید محصول نهایی و صادرات مرتبط، ارزش افزوده بالایی را ایجاد کنند در حالیکه تولیدکنندگان این بخش همچنان به‌طور میانگین با 20 درصد ظرفیت، به‌دلیل عدم دسترسی به مواد اولیه با قیمت مناسب؛ مشغول فعالیت هستند و مشکلات تأمین مواد اولیه کماکان طی سال‌های اخیر پابرجا بوده و همچنان شاهد افزایش قیمت کالاها و محصولات از سوی این شرکت‌ها با افزایش قیمت‌های جهانی و رشد نرخ دلار هستیم؛ در حالی که با کاهش آنها، قیمت‌ها را کاهش نمی‌دهند.

عضو اتاق بازرگانی ایران تأکید کرد: نظارت صحیح بر قیمت‌ها و افزایش سطح عرضه از سوی متولیان مرتبط، پرهیز از اجرای ناقص تفاهم نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و بخش نامه‌ها، مشورت با بخش خصوصی در اتخاذ تصمیمات، انجام اقدامات لازم از سوی شورای رقابت جهت حذف یا کاهش اثر رفتار در بازارهای انحصاری- همچون صفر نمودن تعرفه واردات ورق گرم- یکپارچگی در نظام تصمیم گیری و پرهیز از نگاه جزیره‌ای در زنجیره از مهمترین راهکارهایی است که می‌توان با اجرای آنها چالش موجود در این بخش را مرتفع و یا به‌شدت کمرنگ نمود.

کاوه در ادامه به مشکل اصلی صنعت فولاد ایران درگیری در تعیین قیمت و کمبودهای موردی پرداخت و گفت: صنعت فولاد کشور در راستای هدف 1404 سالانه رشد مناسبی را تجربه کرده است و هم اکنون جزو کشورهای برتر در زمینه تولید فولاد هستیم هرچند همانطور که اشاره شد برای تحقق 55 میلیون تن هنوز نیاز به سرمایه گذاری بالایی در بخش بالادست و زیر ساخت‌ها وجود دارد اما در هر حال تولید فولاد روند صعودی داشته است که قابل تقدیر است.

وی ادامه داد: اما به‌طور مشخص، مصوبات متعدد در سیستم نظام قیمت گذاری عادلانه و نیز توزیع نامناسب مواد اولیه صنایع تکمیلی و نقش واسطه گران و رشد نامتوازن در بالا دست و پایین دست، مهمترین دلایل التهاب‌های بازار فولاد است به‌طور مثال در حوزه ورق‌های گرم بازار هم چنان کمبود داریم در این میان صدور ابلاغیه‌ها و‌ مصوبات مختلف از سوی متولیان عرضه کالا در خصوص محدود کردن و کاهش حجم خرید کدهای خریداران مواد اولیه و نیز تغییرات مرتبط با میزان پیش دریافت خرید، از جمله مصوبات غیرکارشناسی در این بخش است. 

دبیر پیشین سندیکای لوله و پروفیل فولادی ایران تصریح کرد: در خصوص این دو موضوع می‌توان گفت، محدودیت و کاهش سهمیه کدهای خریداران، عامل مهمی جهت کنترل و سرکوب سطح واقعی تقاضا، عدم تأمین مناسب مواد اولیه و در نهایت التهاب قیمتی ورق‌های فولادی شده است.

وی افزود: همچنین، فروش مواد اولیه به‌صورت نقدی سبب کاهش سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی کوچک‌شده و از سوی دیگر با نقدی کردن بخشی و یا تمامی از خرید، شاهد حضور دلالان و واسطه گران در فرآیندهای معاملاتی و در نهایت رشد قیمت خواهیم بود.

کاوه گفت: اما ارائه خرید اعتباری به تولیدکننده پایین‌دستی واقعی و حذف سهمیه‌های نامتعادل بهین یاب، جهت کاهش و حذف تقاضای کاذب و ظرفیت سنجی واقعی توسط تشکل‌های بخش خصوصی از اعضای عضو انجمن خود و در نهایت عدم ابلاغ مصوبات گوناگون؛ می‌تواند راهکارهای مناسبی جهت حمایت از صنایع پایین‌دستی در دستیابی آنها به مواد اولیه مورد نیاز تولید باشد.

کارشناس حوزه فولاد کشور تأکید کرد: در واقع شناسایی نظام‌مند تولیدکننده واقعی و دست‌یابی به میزان تقاضای حقیقی ماده اولیه مورد نیاز از طریق سیستم اصلاح‌شده بهین‌یاب و ظرفیت سنجی تشکلی و تسهیل در شرایط پرداخت‌ها به شکل اعتباری در راستای کمک به ساختار مالی تولیدکننده پایین‌دست، رهگیری واردات انجا‌م‌شده از حوزه مبدأ به مقصد و نظارت بر قیمت‌های عرضه تمام زنجیره فولاد لازم است.

گفتگو از میثم میرزاده