نقش مسوولیت اجتماعی در مدیریت بحران چیست؟

به گزارش می متالز، انجمن مدیریت ایران، با بیش از 64 سال فعالیت علمی در حوزه مدیریت، تلاش کرده است از تجربیات خود برای کاهش بحران‌های مدیریتی در دوران کرونا ستفاده کرده و به آگاه‌سازی مدیران در بخش‌های حساس اقتصادی، کمک کند. برگزاری همایش‌ها و کنفرانس‌هایی با موضوع « اقتصاد مقاومتی»، تولید و نشر مقاله‌های الکترونیکی و  همچنین برپایی سخنرانی‌ها درباره مسائل حساسی که مدیریت همه جانبه‌تری را می‌طلبد،  نمونه‌ای از اقدامات  انجمن مدیریت ایران برای مستحکم‌سازی بدنه مدیریت در کشور است. همچنین که  به دلیل شرایط خاص سیاسی و اقتصادی ایران، « مدیریت بحران» به یک نیاز واقعی تبدیل شده است.

اگر نگاهی به گذشته نه چندان دور، مثلا وضعیت اقتصادی کشور از سال ۹۱ تا کنون بی‌اندازیم واژه «بحران» برایمان ملموس‌تر خواهد شد. کمتر کسی است که بحران ارزی سال ۹۱ و آشوبی که در اقتصاد ایران بر پا شد را به به خاطر نداشته باشد. بسیاری از بخش‌های اقتصادی ناگهان با کاهش ارزش پول ملی به یک دوم مواجه شدند. در آن مقطع بسیاری از آگاهان اقتصادی بر این باور بودند که بنگاههای اقتصادی اضطراب  سردرگمی شده‌اند. اینجاست که ارزش توانایی در مدیریت بحران درک می‌شود. همان نکته‌ای که مد نظر برگزار کنندگان پنجمین کنفرانس ملی فرهنگ سازمانی بوده است.

سخنران افتتاحیه، دکتر مجید قاسمی آغاز بود. او که رئیس انجمن مدیریت ایران است، ریاست شورای سیاست‌گذاری این کنفرانس را نیز بر عهده داشت. در این کنفرانس صد نفر با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به صورت حضوری و بیش از  300 نفر به صورت مجازی، شرکت کردند.

دکتر مجید قاسمی سخنرانی خود را اینگونه آغاز کرد: «بحثی که بنده می‌خواهم امروز مرتبط با مسوولیت اجتماعی مطرح کنم یک بحث کارگاهی است. لازم است برای این موضوع کارگاه برگزار کنیم. موضوعی که من انتخاب کردم ارتباط مسوولیت اجتماعی بنگاه‌ها با مدیریت بحران  است».

او گفت: «اینجا می‌خواهیم نشان بدهیم که سازمانی که متخلق است به اخلاق مسوولیت اجتماعی، در برخورد با بحران‌ها چه توانمندی‌هایی برای او ایجاد می‌شود؛ چطور بهتر می‌تواند بحران را مدیریت کند. با توجه به تجربه‌ای که ما طی ۱۵ سال گذشته تاکنون در (بانک) پاسارگاد داشتیم مصداقی‌هایی را  توضیح خواهم داد؛ بحث ما در سه حوزه بحران، مدیریت بحران، و نقش مسوولیت ‌های اجتماعی در مدیریت بحران است».

بحران ومدیریت

رئیس انجمن مدیریت ایران همچنین اظهار داشت: «تعریف بحران چیست؟ یک سری حادثه دور هم جمع می‌شوند و بحران درست می‌کنند. باید بگویم بحران زمانی است که یک حادثه کوچک تبدیل به واقعه‌ای مهم می‌شود. ما در سال ۹۱ بحران تغییر نرخ ارز را داشتیم و تضعیف ارزش پول ملی و شاهد بودیم که چطور همه بخش‌های اقتصادی در کشور آسیب دیدند.

او همچنین یادآور شد: « در آن زمان ما به عنوان بانک (پاسارگاد) که اتفاقا بیشترین تعهد را ایجاد کرده بودیم چه مسوولیتی داشتیم؟ باید فکری می‌کردیم».

او در ادامه سخنرانی خود اینطور توضیح داد: «نکته دیگر آن است که بحران تاثیرهای چند وجهی در سازمان ایجاد می‌کند، و در مقیاس بزرگتر در سطح ملی تاثیر خواهد گذاشت. برای مثال به مساله قطعی برق اشاره می‌کنم که در حال حاضر بحران نیست اما در زمان جنگ نبود برق بحران بود چون ۱۲ هزار مگاوات ظرفیت نصب شده برق داشتیم که فقط ۲۵۰۰ مگاوات از آسیب مصون مانده بود؛ خاطرمان هست که در آن زمان برای جبران نبود برق خاموشی‌های ۱۰ تا ۱۲ساعته در مناطق مختلف به کل کشور می‌دادیم. آیا ما در آن زمان آمادگی داشتیم»؟

او در بخش دیگر از سخنان خود همچنین تاکید کرد: «بحران و تشدید آن، در فعالیت‌های عادی کسب‌وکار اختلال ایجاد می‌کند و پتانسیل ضربه زدن به اعتبار سازمان را دارد یادم می‌آید که حوالی سال ۸۵ برای یکی از بنگاه‌های خوب ما اتفاقی افتاد. خواستند بخشی از عملیات خودشان را از سامانه‌ای به سامانه دیگر منتقل کنند، اما به مدت سه هفته سامانه قطع شد و ضربه سختی به شهرت و اعتبار آن بانک وارد شد».

بحران؛ تهدیدی بزرگ برای سازمان‌ها

او اظهار داشت: «در سال ۹۱، نه تنها برای سازمان‌های اقتصادی و بانک‌ها که بحران تغییر ناگهانی ارز برای کل کشور مساله ایجاد کرد. برای مثال ۱۵ میلیون تن کالا در گمرکات دچار مشکل شد».

دکتر قاسمی در ادامه سخنرانی خود به نکته قابل تاملی اشاره کرد: «در تعریف‌ها گفته می‌شود که بحران‌ها غیر قابل پیش‌بینی و خلاف روال معمول هستند؛ حالا سوال من این است که آیا چون بحران غیر قابل پیش‌بینی است پس هیچ اقدامی نمی‌توان برای حل آن انجام داد؟ قطعا می‌شود. بای در موردش فکر کنیم. مثلا فکر کنیم اگر قطعی برق به جای ۲ ساعت شد ۴ ساعت چه کار کنیم»؟

دکتر قاسمی در ادامه خاطر نشان کرد: «اگر خاطرتان باشد سال ۱۳۸۶ قیمت بنزین گران شد و گروهی به نشانه اعتراض به ۸۴ شعبه بانک آسیب زدند. اتفاق نگران کننده‌ای افتاد. موردی هم بود که آسیب نزدند اما دوربین‌ها را کور کردند شیشه‌ها را شکستند و برخی از سیستم‌ها را با خود بردند».

رئیس انجمن مدیریت ایران صحبت‌های خود را اینطور ادامه داد: «ساعت ۲ صبح خبر دادند که برای شعبه ما این اتفاق رخ داده است. برای ما تجربه شد که از قبل آماده باشیم، خب! شعبه تخریب شده بود و صبح قرار بود جواب مشتری‌هایمان را بدهیم. من به همکارانم گفتم که تعداد زیادی خودروی تاکسی اجاره کنید، ارباب رجوع که آمد برایش توضیح بدهید که چه اتفاقی افتاده و بگویید این تاکسی شما را شعبه بعدی و همچنین تا مقصد نهایی همراهی خواهد کرد. همین تصمیم انعکاس بسیار خوبی را ایجاد کرد. یعنی ارائه کننده خدمت احساس مسوولیت اجتماعی داشته است».

لزوم تفکر خلاقانه

بحث تفکر خلاقانه است. چرا؟ چون شما باید بنشینید فکر کنید، تصور کنید، تخیل کنید. بحث خلاقیت بسیار مهم است. بحث بعدی آن است که باید از کشف نشانه‌ها و سیگنال‌ها شروع کنیم. مرحله بعد آماده‌سازی و پیشگیری است. قدم بعدی  کنترل و در نهایت  بهبوود و بازگشت به وضعیت عادی را خواهیم داشت.

آن‌طور که قاسمی توضیح داد: «ما کشوری هستیم که دائم زخم شمشیر دشمن بر سرش فرود می‌آید. ببینید به غیر از بحث برجام؛ آمریکایی‌ها رسما روابط بانکی ایران با دنیا را قطع گردد. پس در بحث بهبود نه تنها باید به شرایط عادی برگردیم که باید یک پله بالاتر را نیز در نظر بگیریم. اصلا بحث مقاومت همین است. ما الان آمادگی داریم و می‌دانیم که اگر شعبه‌ای آسیب دید چگونه می‌توانیم به خدمات‌رسانی ادامه دهیم».

او همچنین تاکید کرد: «اگر دورنمایی نداشته باشیم در بحث برنامه‌ریزی، نمی‌توانیم از مانع عبور کنیم. برای این اقدام باید چشم‌انداز داشته باشیم؛ سازمان نباید فضا را ببندد برای آنکه مسائل مطرح نشود. باید در این باره شفاف باشد و با کمک اعضای سازمان راه حل مناسب را پیدا کند.»

خودمان را نباختیم…

رئیس انجمن مدیریت ایران همچنین بیان داشت: «ما باید آمادگی این را داشته باشیم تحت فشار تصمیم بگیریم. در همین باره خاطره‌ای برایتان می‌گویم؛ سال ۹۱ پس از بحران ارزی که پیش آمد، بانک پاسارگاد بیشترین تعهد را ایجاد کرده بود. یعنی به اندازه یک و نیم برابر ۴ بانک مهم و به اندازه ۲.۲ برابر یک بانک در حال خصوصی شدن مهم تعهد ایجاد کرده بودیم. حالا ناگهان نرخ ارز از ۱۲۲۶ تومان آمد روی ۲۵۰۰ تومان؛ خب ما باید در آن وضعیت چه کار می‌کردیم»؟

مسوولیت اجتماعی داشتیم 

او ادامه داد: «کاری که ما انجام دادیم این بود هرروز ساعت ۶ صبح، پرونده به پرونده با همکاران در بخش اعتباری و ارزی می‌نشستیم و برای مشکلاتمان نسخه می‌پیچیدیم. توجه به «مسوولیت اجتماعی» به ما این کمک را کرد که ما تصمیم گرفتیم بخشی از درآمد خود را به کمک به واردات اختصاص دهیم، بخصوص آن بخش‌هایی که به هیچ عنوان کشش ارز ۲۵۰۰ تومانی را نداشتند. همکاران ما در بانک پاسارگاد هرگز خودشان را نباختند. در درون سازمان عده‌ای مطمئن شدند که بانک پاسارگاد رهبران قابل اطمینانی دارد و این مساله به موفقیت ما کمک کرد؛ در دنیا نشستند روی بحران مطالعه کرده‌اند برایش راهکار پیدا کرده‌اند. باید در بحث بحران بلافاصله سیستم کارگاهی ایجاد کنیم برای یادگیری بیشتر. متاسفانه عده‌ای از بحران به دنبال فرصت‌های تقلب هستند. حتی ما هم در پاسارگاد با این مورد برخورد کردیم، فردی بود که می‌خواست ارز بیشتری بگیرد، کار به مراجع قضایی هم کشید اما رای دادگاه در نهایت به نفع ما صادر شد».

مسوولیت ‌های اجتماعی و دستاوردهای آن 

به باور دکتر قاسمی مهمترین مزیت مسوولیت اجتماعی برای یک سازمان تصمیم‌گیریهای آگاهانه است. او در این باره توضیح داد: «در زمان بحران مسوولیت اجتماعی می‌تواند ارزیابی برند توسط مشتری‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. شما وقتی تصمیم خوبی می‌گیرید بلافاصله برند شما هم جذاب می‌شود؛ نمونه‌های این اتفاق را گفتم، مثلا اشاره کردم در زمان گرانی بنزین در سال ۸۶ شعبه تصمیم گرفت چند تاکسی در اختیار مشتری‌ها قرار دهد، یا وقتی جهش نرخ ارز در سال ۹۱ به وجود آمد، بانک پاسارگاد بخشی از منابع خود را در اختیار  واردات قرار داد؛ هیچ کدام از این موارد وظیفه ما نبود اما ما به داشتن مسوولیت اجتماعی معتقد بودیم».

او بارها تاکید کرد: «وقتی ذینفعان شما دچار بحران می‌شوند اگر به آن‌ها کمک نکنید در آینده‌ای نه چندان دور خودتان هم دچار بحران می‌شوید، در واقع هرچه مسوولیت اجتماعی سازمان بیشتر باشد، بحران زودتر فروکش خواهد کرد».

قاسمی در ادامه صحبت‌های خود به تاثیر ویرانگر ویروس کرونا بر فعالیت نظام بانکی اشاره کرد و اظهار داشت: «کرونا یک بحران بسیار جدی است. همکاران ما به بهترین شکل عمل کردند. به جرات می‌توانم بگویم بعد از کادر درمان، نظام بانکی بیشترین آسیب را از ویروس منحوس کرونا دید. در ایام فروردین شاهد بودیم که جمعیت در بانک‌ها فشرده است و مردم انتظار داشتند که همکاران ما به آن‌ها سرویس دهند. بیش از ۸۰۰ نفر از همکاران ما در نظام بانکی مبتلا به کرونا شدند و دو نفر هم جان خود را از دست دادند». یاد همه از دست رفتگان این واقعه دردناک را گرامی می‌داریم.