براساس شواهد متعدد علمی فعالیت‌های معدن بوکسیت تاش هیچ تاثیری بر کمیت و کیفیت آب‌های منطقه ندارد

به گزارش می متالز، ذخایر غنی و عظیم گچ، نمک، زئولیت، پتاس، آلومینا، مس و دیگر مواد معدنی سبب شده است تا امروز بخش معدن بیشتر مورد توجه مسوولان استان پهناور، اما کم‌جمعیت سمنان قرار گیرد.
در این راستا اظهارات مسوولان و مردم استان سمنان در ادوار مختلف نشان می‌دهد که نحوه بهره‌برداری از معادن در این استان بسیار موردتوجه و انتقاد قرار داشته و حتی شاید هم همین مهم سبب شده است که سمنان با وجود این همه ذخایر مناسب چندان در حوزه معدن حرفی برای گفتن نداشته باشد.
شاهرود یکی از بزرگ‌ترین شهرستان‌های استان سمنان است که ظرفیت‌های مطلوبی را در حوزه اقتصادی دارد و معدن بوکسیت نیز یکی از معادن فعال در این شهرستان است که از مدت‌ها پیش در حال فعالیت بوده و زمینه اشتغال صدها نفر را در این شهرستان فراهم کرده است؛ اما در سال‌های اخیر اخباری مبنی بر آلودگی‌های زیست‌محیطی در اثر فعالیت‌های این معدن به گوش می‌رسید که نهایتا منجر به تعطیلی موقت این معدن گردید.
 مشکلات زیست‌محیطی در بهره‌برداری از معادن نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که اظهارنظرهای مختلف مسوولان را به همراه داشته است؛ موضوعی که حتی سبب اختلاف در برخی نقاط بهره‌برداری معادن در استان سمنان نیز شد.
حفاظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی به‌ویژه آب‌وخاک برای نسل‌های آینده و فرزندان ما در سال‌های طولانی یکی از مهم‌ترین وظایف مسوولان است و مدیران کشور به‌ویژه استان‌هایی که استفاده از آب‌وخاک محور توسعه آنان است؛ باید در این خصوص به جد احساس مسوولیت کرده و اجازه ندهند تا کسب درآمد بیشتر برای برخی افراد یا بهانه‌هایی نظیر اشتغال، فرصت حیات را از عموم مردم به‌ویژه نسل‌های آینده بگیرند.
و صدالبته چه‌بسا که بهره‌برداری غیراصولی از معادن سبب شود تا ظرفیت‌های گسترده اشتغال در دیگر بخش‌های مناطق معدنی نابودشده و حتی روند توسعه اشتغال در این مناطق نیز کند شود.
«پیوست زیست‌محیطی» برای اجرای طرح‌های صنعتی، معدنی و عمرانی موضوعی است که در چند سال اخیر مورد درخواست کارشناسان بسیاری در حوزه محیط‌زیست بوده است و به نظر می‌رسد توجه به این پیوست مهم زمینه توسعه پایدار را در مناطق فراهم آورد و سبب نجات مردم از پیامدهای ناگوار کم‌توجهی به محیط‌زیست شود.
معدن بوکسیت تاش نیز ضمن برخورداری از پتانسیل معدنی در کشور با بهره‌مندی از مدیریت صحیح و کارآمد نمونه‌ای از چندین معدن کشور است که در کنار حفظ محیط زیست به فعالیت معدنی خود با نیروی انسانی بومی به تولید داخلی محصولات آلومینیومی کشور کمک می‌نماید.
نخستین گزارش مکتوب از وجود بوکسیت در محدوده تاش مربوط به سال 1365 بوده است، مطالعه اکتشافی معدن بوکسیت تاش پس از اجرای طرح شناسایی اندیس‌های بوکسیت کشور و پس از طی مراحل قانونی با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره‌ای توسط شرکت آلومینای ایران در سال 1387 صورت گرفته است و این شرکت در همان سال با ثبت محدوده معدن نسبت به اخذ پروانه اکتشاف در سال 1389 پس از میله‌گذاری و موافقت اداره کل منابع طبیعی استان سمنان، و به‌دنبال آن تهیه طرح اکتشاف و نیز عملیات اکتشافی و متعاقب آن صدور پروانه بهره‌برداری از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اقدام نموده است، معدن بوکسیت تاش با وسعت تقریبی اولیه 1313 هکتار و کاهش آن به میزان 210 هکتار یکی از ذخایر شناخته شده شرکت آلومینای ایران در کشور است.
 اکتشافات اولیه و تفضیلی در سال‌های 90 تا 96 با حفر تقریبی 140 گمانه به متراژ تقریبی 3800 متر با هزینه 35 میلیارد ریال انجام شده و با استفاده از این اطلاعات و ساخت مدل‌های زمین شناسی میزان ذخیره احتمالی 3/8 میلیون تن برآورد گردیده است، ذخیره قابل استخراج که به تایید اداره صمت شهرستان شاهرود رسیده 3.8 میلیون تن می‌باشد. استخراج این معدن با توجه به نوع و نحوه قرارگیری کانسار به روش روباز (کواری) می‌باشد.
در این راستا پیش از تعطیلی موقت این معدن رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود در گفتگویی با بیان اینکه «تعطیلی معدن زمینه بیکاری عده زیادی را فراهم می‌کند» گفته بود: اصلاح فرآیند فعالیت معدن بوکسیت در اولویت برنامه‌های این اداره قرار دارد.
محمدرضا کاملی درباره برخی ویژگی‌های این واحد معدنی گفته بود: معدن بوکسیت در فاصله 45 کیلومتری شهرستان شاهرود قرار دارد و مساحت محدوده فعالیت آن بر اساس پروانه معدن در شعاع 13 کیلومترمربع تعیین ‌شده است.
وی به میزان استخراج سالیانه این واحد معدنی اشاره‌ کرده و اضافه کرده بود: میزان استخراج آن سالیانه 350 هزار تن است که مواد معدنی آن صرفاً برای کارخانه آلومینای جاجرم برده می‌شود.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود با اشاره به اینکه آلومینا ماده اولیه برای تولید شمش است افزوده بود: مواد معدنی بوکسیت برای صنایع دفاعی و ساختمان‌سازی استفاده می‌شود و فعالیت آن می‌تواند نقش ویژه‌ای در رونق اقتصادی داشته باشد.
وی معتقد است که از لحاظ استراتژیکی تولید آلومینیوم و معدن بوکسیت تاش می‌تواند ما را از واردات آلومینیوم از خارج از کشور بی‌نیاز کند.
کاملی با بیان اینکه فعالیت این واحد معدنی زمینه اشتغال تعداد زیادی از افراد را در این منطقه فراهم کرده است گفته بود: در حال حاضر 100 نفر نیرو کارگر ساده و کارشناسان و متخصصان در این معدن مشغول به کار هستند. وی در پاسخ به این سوالی مبنی بر وجود آثار مخرب محیط‌زیستی گفته بود: کسی که پروانه فعالیت معدنی دریافت می‌کند موظف است مسائل زیست‌محیطی را رعایت کند اما اگر اصول و شاخص‌های محیط‌زیستی را رعایت نکند دستگاه‌‌های ذی‌ربط براساس بازدیدهایی که انجام می‌دهند در واقع ضابطین این دستگاه‌ها به مساله رسیدگی می‌کنند.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود با اشاره به اینکه وجود یا عدم وجود آلودگی‌های زیست‌محیطی بر عهده محیط‌زیست و منابع طبیعی است که در این خصوص اظهارنظر کنند گفته بود: من کارشناس استخراج سنگ و کانی‌های معدنی هستم و می‌توانم در خصوص میزان و محدوده استخراج این معدن نظر بدهم.
«کاملی درباره دریافت مجوز و استعلام گیری از محیط‌زیست برای فعالیت این معدن نیز گفته بود: که طبق قانون معادن کشور ما زمانی از محیط‌زیست باید استعلام بگیریم که محدوده فعالیتی معدن در محدوده مناطق حفاظت‌شده محیط‌زیست قرار داشته باشد؛ در غیر این صورت اداره صنعت و معدن باید استعلام را از منابع طبیعی دریافت کند و بر اساس نتیجه آن استعلام بهره‌برداران معدنی می‌توانند فعالیت کنند. »
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود گفته بود: منابع طبیعی بلامانع بودن فعالیت این معدن تا شعاع 13 کیلومتری را تأیید کرده و نیازی نبود که ما به محیط‌زیست رجوع کنیم.
کاملی رسیدگی به مسائل زیست‌محیطی را وظیفه ذاتی سازمان حفاظت از محیط‌زیست دانسته و گفته بود: معادن و یا حتی کارخانه‌هایی که اصول و معیارهای زیست‌محیطی را رعایت نکنند محیط‌زیست می‌تواند طبق قانون نسبت به عوامل متخلف پیگیری کند.
وی اضافه می‌کند که ما به دنبال این هستیم که تا جایی که می‌شود نکات و شاخص‌های زیست‌محیطی رعایت شود و از طرفی معدن بوکسیت تاش هم تعطیل نشود چراکه یکی از معادن فعال شاهرود معدن بوکسیت تاش است و تعطیلی آن زمینه بیکاری 100 نفر در شاهرود و تعداد زیادی در شهرستان جاجرم در استان خراسان شمالی را فراهم می‌کند.
در همین خصوص مدیرعامل شرکت آلومینای ایران با بیان اینکه شرکت دولتی آلومینای ایران با اشتغال 3200 نفر بصورت مستقیم در ۴ استان کشور فعالیت می‌نماید گفت: این شرکت در حال حاضر نیاز به یک میلیون و۴۰۰ هزار تن بوکسیت دارد که با راه‌اندازی کارخانه سالکو برای تولید این مقدار آلومینا باید ۵ میلیون تن بوکسیت استخراج نماید.
تورج زارع در برنامه مثبت سلامت تصریح کرد: در حال حاضر ظرفیت تولید این شرکت 250 هزار تن می‌باشد و مابقی نیاز کشور از سایر کشورها وارد می‌شد و برای این مقدار سالانه نیم میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌شود. 
وی استراتژی شرکت آلومینای ایران را تامین بوکسیت عنوان کرد و افزود: خوشبختانه استان سمنان جز مناطق بسیار خوب کشور از نظر معادن بوکسیت می‌باشد و از آتیه خوبی در این زمینه برخوردار است  و شرکت آلومینای ایران اکتشافاتی را در منطقه تعریف کرده است که انشالله بتوانیم استان سمنان را تبدیل به قطب آلومینیوم کشور نماییم.
زارع با تاکید بر اینکه معدن بوکسیت تاش جزو بهترین معادن کشور از نظر رعایت ملاحظات زیست محیطی بر اساس نظرات کارشناسان امر می‌باشد افزود: ان جی او‌ها مسائلی را مطرح کرده‌اند در حالیکه این شرکت یک شرکت  تولیدی دولتی است و معتقد به معدن کاری پاک هستیم و در این راستا سعی کرده‌ایم از نظرات ان‌جی‌اوها استفاده نماییم و در این راستا مقرر شده مصوبات ۲۰ گانه‌ای را انجام دهیم.
وی افزود: کارشناسان معتقدند درمدت ۶ الی ۷ سالی که معدن بوکسیت تاش فعالیت می‌نماید وحوش و حیوانات در منطقه افزایش یافته و آرامش به خاطر امنیتی که معدن ایجاد کرده برای وحوش فراهم آمده است.
مدیرعامل آلومینای ایران افزود: ما موظف هستیم و خودمان را مقید می‌دانیم به رعایت مسائل زیست محیطی و بهترین معدن را در این خصوص داریم و بر اساس قوانین جاری کشور و مجوز‌های سازمان صمت که بر اساس قانون معادن به این شرکت داده اقدام به معدن کاری می‌کنیم و از کسانی که به‌دنبال ایجاد حاشیه هستند می‌خواهیم مسائل را با نظر کارشناسی مطرح نمایند.
در این راستا همچنین مدیر معدن بوکسیت تاش گفت: تمام فعالیت‌های معدن بوکسیت تاش بر اساس صداقت و بصورت شفاف بوده و هست.
سعید بیات مختاری با بیان اینکه متأسفانه تاکنون نتوانسته‌ایم ذهنیت برخی از افراد که فقط و فقط تخریب معدن را در بین مردم گسترش می‌دهند عوض کنیم تصریح کرد: حوزه آبریز شاهوار حدود صد هزار هکتار برآورده شده است و حوزه معدن‌کاری معدن بوکسیت تاش تنها ۱۵۰ هکتار است که مقدار خیلی ناچیزی از حوزه آبریز شاهوار است.
 وی افزود: با نظارت اداره کل منابع طبیعی این معدن شاخص‌گذاری شده است و حدود و قصور معدن کاملا مشخص شده است و ما فقط در این محدوده اقدام به معدن کاری می‌نماییم.
مدیر معدن بوکسیت تاش با تاکید بر اینکه مدت‌هاست از دوستان مدافع محیط زیست خواستار گفتگو شده‌ایم افزود: در هر زمان و مکانی ما آماده گفتگوی حضوری با کلیه عزیزان هستیم و باید عرض کنم چیزی برای مخفی کردن نداریم بدلیل اینکه کلیه فعالیت‌های ما کارشناسی شده می‌باشد و درخصوص دپوی باطله  معدن که مطرح میشود موجب سیل‌های مخرب می‌باشد، بهتر است دوستان از نزدیک از محل دپوی باطله دیدن کنند این شرکت بر اساس نظریه کارشناسان بهترین محل ممکن در جنوبی‌ترین قسمت معدن را در این خصوص انتخاب کرده، جایی که هیچ آبراهه‌ای از آن رد نمی‌شود و در بهترین مکان ممکن جانمایی شده است و از هرگونه سیلابی در امان است. بهتر است براساس واقعیت‌ها اظهار نظرات صورت گیرد.
بیات با تاکید بر اینکه معدن کاری مطمئنا با تخریب همراه است افزود: در این راستا سازمان‌های نظارتی به معدن‌کاران مجوزهای لازم را داده‌اند و به همین منظور منابع طبیعی از معدن کاران حقوق عرفی دریافت می‌نمایند و ما هم ملزم به اجرای قانون هستیم.
وی افزود: در سال ۹۳ سرپرست وقت سازمان صنعت، معدن و تجارت در جواب نامه مدیر کل وقت سازمان حفاظت محیط زیست در تاریخ ۴/3/93 آورده است به علت اینکه این معدن جزء مناطق چهارگانه سازمان محیط زیست نمی‌باشد، نیازی به استعلام از سازمان حفاظت محیط زیست ندارد و می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد.
 وی افزود: شرکت آلومینای ایران با دانشگاه شیراز و صنعتی شاهرود قرارداد همکاری جهت آزمایش‌های آب و آلودگی آن منعقد کرده است و نتایج عدم آلودگی آب به فلزات سنگین موجود است و در صورت نیاز مستندات آن در اختیار عموم قرا می‌گیرد.
بیات افزود: تنها در سال گذشته میلیاردها تومان به علت تعطیلی معدن بوکسیت تاش به شرکت آلومینای ایران ضرر وارد شده است، شرکت ما شرکت دولتی است که این ضرر متوجه دولت شده است.
وی درخصوص تعطیلی معدن گفت: از تیرماه ۱۳۹۸ براساس نامه اداره کل محیط زیست استان سمنان و به استناد تنها یک مورد نمونه‌گیری غیر استاندارد آب و به‌دلیل اینکه آب دارای عناصر فلزات سنگین است فعالیت معدن تعطیل شده است این در حالیست که تاکنون براساس آزمایشات صورت گرفته توسط مجامع معتبر علمی داخلی و خارجی هیچ گونه آلودگی در این خصوص گزارش نشده است.
وی با اذعان به اینکه ما باید خوشحال باشیم که دغدغه دوستداران محیط زیست در این خصوص برآورده شده است افزود: آنان که مدعی بودند آب آلودگی داشته اکنون مشخص شده آب هیچ گونه آلودگی ندارد پس دیگرچه نگرانی برای ادامه فعالیت معدن وجود دارد بر اساس نظریات علمی هیدرو اکسید آلومینیوم در آب فقط در محیط‌های فوق العاده اشباع قابلیت انحلال دارد در حالی که کلیه آب‌های موجود در داخل و خارج محدوده معدن حالت خنثی دارند.
بیات افزود: از سال ۱۳۹۱ تاکنون صدها نمونه برداری و آنالیز بر روی آب منطقه انجام شده است. 
متاسفانه همه آزمایشات از طرف برخی زیر سوال رفته در حالی که ما یک شرکت دولتی هستیم و موظفیم که در هر فصل پایش‌های آب، خاک، گردو غبار جوی و غیره را انجام دهیم؛ این کار سال‌هاست توسط یک شرکت امین اداره محیط زیست کشور در حال انجام است و کلیه مستندات آن هم جهت ارائه موجود می‌باشد.
وی افزود: استان سمنان از پتانسیل بالایی در بوکسیت برخوردار است و می‌تواند قطب معادن بوکسیت کشور شود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر هیچ گونه فعالیت معدنی در معدن بوکسیت تاش صورت نمی‌گیرد افزود: برای رفع توقیف ملزم به رعایت ۲۰ مورد شده‌ایم و تاکنون همه مورد آن انجام شده است.
بیات با تاکید بر اینکه هم اکنون مشخص نیست چرا با توجه به انجام کلیه تعهدات الزامی از طرف شرکت اقدامی برای راه‌اندازی مجدد معدن صورت نمی‌گیرد.
وی افزود: به منظور پایش کیفی آب شرکت را ملزم به همکاری با دانشگاه صنعتی شاهرود کرده‌اند و اقدامات پایش کیفی آب انجام شده و نتایج آن حاکی از آن است که آب منطقه هیچ آلودگی از نظر فلزات سنگین ندارد.
مدیر معدن بوکسیت تاش با تاکید بر اینکه براساس مطالعات انجام شده توسط مجامع معتبر علمی کشور مشخص شده که منشا آب‌های دائمی، کوه شاهوار نیست بلکه کوه یزد است که در شمال معدن است و روان آب فصلی چشمه خرسی به مدت حدود ۳ ماهه آب روان دارد که از آب شدن برف‌های کوه شاهوار نشات می‌گیرد.
وی با بیان اینکه 5/8 کیلومتر جاده با اعتبار بالغ بر ۱۳ میلیارد تومان از دوراهی مجن تا دوراهی ورودی جاده اختصاصی معدن بوکسیت در حال احداث است افزود که 35% پیشرفت فیزیکی داشته است.
وی در همین راستا در جهت شفاف‌سازی افزود: درب معدن همیشه به روی کارشناسان و دوستداران محیط زیست باز است و ما آمادگی داریم در هر ساعت شبانه روز جهت پاسخگویی در خدمت دوست‌داران محیط زیست باشیم. وی پیرامون انجام فعالیت‌های فرهنگی در شهرستان شاهرود در کنار فعالیت‌های معدن‌کاری گفت: در باب مسئولیت‌های اجتماعی فاز اول احداث دیوار ساحلی روستا انجام پذیرفته است ودر زمینه فاز دوم در حال تامین هزینه‌های آن هستیم.
بیات به اجرای اصلاح شبکه آبرسانی روستای تاش توسط این شرکت اشاره کرد و افزود: این مهم در حال بهسازی است و فعالیت‌های پژوهشی آن مراحل آخر خود را طی می‌کند.
بیات افزود: امسال ۱۰۰۰ اصله درخت اورس که بومی منطقه البرز است را خریداری کرده‌ایم و ۶۰۰ اصله تاکنون در ۱۵ منطقه کاشته شده است و ۴۰۰ تای دیگر برای طرح احیاء و بازسازی در مناطقی که کار معدن به اتمام رسیده است، کاشته می‌شود.
وی با مخاطب قرار دادن دوستداران طبیعت گفت: انتظار و خواهش داریم بر اساس نظرات کارشناسی به اظهار نظر پیرامون معدن بپردازند و اینکه گفته می‌شود بندهای ۲۰گانه قابل اجرا نمی‌باشد به هیچ وجه صحیح نیست و ما اقدام به اجرایی کردن این ۲۰ بند کرده‌ایم و قضاوت‌های ما باید عادلانه و منصفانه صورت گیرد.
بیات با بیان اینکه ما به شفاف‌سازی عقیده داریم و پایبند هستیم افزود: به دلیل حضور پرسنل و نگهبانی شبانه روزی در معدن که از ورود افراد متفرقه و سودجو به محدوده ممانعت به عمل آورده و این باعث گردیده براساس گواهی افراد بومی و مستقر در محل تعداد گله‌های وحشی شامل قوچ، میش، کل و بز نسبت به سال‌های قبل افزایش یافته است همچنین این شرکت با تهیه و پخش علوفه و ایجاد آبشخور در نقاط مختلف سعی نموده‌ایم تا کمبود احتمالی مراتع چرای حیوانات در فصول سرد سال را جبران نمائیم.
بیات در جواب این سوال که گفته می‌شود در مناطق دیگری بوکسیت وجود دارد و بهتر است شرکت از معادن دیگر برای تهیه بوکسیت اقدام نماید گفت: بیان اینگونه سخنان غیر کارشناسی و احساسی و به دور از واقعیت موجود است و هیچ معدن بوکسیت دیگری در مناطقی که نام می‌برند که ارزش برداشت داشته باشد وجود ندارد.
وی افزود: در هرنقطه از کشور که پتانسیل بوکسیت وجود داشته باشد با توجه به نیاز کشور شرکت آلومینای ایران به سراغ آن خواهد رفت چون سالانه ۲۵۰ هزار تن آلومینا باید تولید شود که این فقط یک سوم نیاز کشور را تامین می‌کند و در این شرایط تحریمی کشور شرکت آلومینای ایران پرچم دار حفظ و صیانت از صنعت آلومینیوم کشور است.
وی گفت: این شرکت در جهت شفافیت فعالیت‌های خود درخصوص صیانت از منابع طبیعی، محیط زیست و آب، به طور مستمر از ابتدای فعالیت معدنکاری خود با ادارات و سازمان‌های ذیربط تعامل داشته و پایش‌های دوره‌ای و متناوب از منابع آب، خاک و هوا توسط آزمایشگاه‌های مورد اعتماد سازمان محیط زیست انجام و گزارشات مربوطه به آن سازمان ارسال نموده که تا کنون هیچگونه آلودگی و یا تخطی از حدود مجاز و استاندارد از سوی سازمان‌های مذکور اعلام نگردیده است.
وی افزود: دانشگاه صنعتی شاهرود که مشاور این شرکت در زمینه مدیریت پایش محیط زیست معدن بوکسیت تاش را با نظارت سازمان محیط زیست استان سمنان انجام می‌دهد در حال حاضر هر هفته تیمی از آب‌های محدوده نمونه‌گیری کرده و مورد آزمایش قرار می‌دهد و در گزارش پایش اول کارشناسی این دانشگاه بر اساس پایش‌های آب اقدامات لازم را انجام داده‌اند و این دانشگاه اعلام کرده آب منطقه هیچ‌گونه آلودگی ندارد و مستندات آن هم موجود است در این گزارش آمده که تمامی چشمه‌های دره آهار خارج از محدوده معدن واقع شده است بنابراین چشمه‌ها هیچ ارتباطی به معدن بوکسیت تاش ندارد و در تمامی نمونه‌های آنالیز شده در محدوده معدن تاش غلظت این عناصر حتی از حد مطلوب نیز کمتر است که این موضوع عدم آلودگی آب منطقه به این سه عنصر آلومینیوم، آهن و منگنز را اثبات می‌نماید. 
در نهایت براساس شواهد متعدد علمی فعالیت‌های معدن بوکسیت تاش هیچ تاثیری بر کمیت و کیفیت آب‌های منطقه ندارد و عملا ثابت شده این معدن هیچ مشکلی نه برای شاهرود، بسطام و سایر مناطق ایجاد نکرده و باید همگان خوشحال باشیم که آب با این کیفیت را داریم.
بیات در پایان با تاکید بر اینکه معدن بوکسیت تاش هیچ گونه آلودگی در زمینه فلزات سنگین و غیر را ایجاد نکرده است افزود: انشالله با فعالیت‌هایی که شرکت در زمینه اکتشافات در پهنه شمال استان سمنان انجام داده است به نتایج مثبتی برسیم که منجر به اشتغال بیشتر در شهرستان شاهرود باشد.