بزرگ‌ترین واحد خصوصی تولیدکننده کاتد مس هستیم

به گزارش می متالز، توضیح مختصری در رابطه با پیشینه مجموعه مس طارم بفرمایید.

در سال 1385 مطالعه معدن مس را در اختیار گرفتیم و مطالعات توسعه و اکتشافی را آغاز کردیم. در سال 1386 نیز به عنوان مکتشف نمونه کشوری انتخاب شدیم و از جانب مقام ریاست جمهوری نیز مورد تقدیر قرار گرفتیم. به طور تدریجی طی دو سه سال مراحل اکتشافی را تکمیل و اولین مرحله اکتشاف در محدوده نخست با ذخیره 14.2 میلیون تن را اعلام کردیم. در سال 1387 زمین مورد نظر به طور قطعی به ما واگذار شد و به طور رسمی از خرداد ماه سال 1399 به مرحله تولید رسیدیم اما افتتاح رسمی صورت نگرفته است. صنایع مس طارم در استان قزوین و در یک منطقه محروم به نام طارم سفلی و در کنار معدنی با ذخیره مناسب احداث شده که در یکی از محدوده‌های معدن ذکر شده حدود 70 درصد اکتشاف انجام شده است. ذخیره مس اثبات شده این معدن، چیزی نزدیک به 14.5 میلیون تن ارزیابی شده و برآورد زمین‌شناسی از ذخایر مس در دو محدوده متعلق به مجموعه مس طارم بالغ بر 30 میلیون تن است. علاوه‌براین بالغ بر 200 اندیس مس در منطقه طارم سفلی وجود دارد.

به دلیل محرومیت مکانی که کارخانه در آن احداث شده، هیچ واحد صنعتی دیگری فعالیت ندارد و تنها دود موجود در این منطقه از دودکش‌های مجموعه مس طارم خارج می‌شود. در حال حاضر، تنها محور توسعه منطقه به این واحد تولیدی تعلق دارد که در آینده نزدیک با راه‌اندازی زنجیره‌ای از واحدهای صنعتی و تولیدی در منطقه رونق به طارم سفلی جانی دوباره می‌دهد و موجب می‌شود که مردم منطقه که به دلایل شغلی و کمبود امکانات به شهر مهاجرت کرده‌اند به زادگاه خود بازگردند.

گفتنی است که یک کارخانه تولید کاتد مس با ظرفیت 10 هزار تن در سال در زمینی به مساحت 100 هکتار و در جوار معادن نام برده احداث شده است و به جرات می‌توان گفت که این مجموعه بزرگ‌ترین واحد خصوصی تولیدکننده کاتد مس است. تمام دانش و تکنولوژی‌هایی نوینی که در رابطه با تولید مس باکیفیت در دنیا رونمایی شده است را در این کارخانه به خدمت گرفتیم و همواره واحد تحقیق و توسعه را فعال و به‌روز نگه داشته‌ایم. در تلاش هستیم در راستای دانش روز دنیا در مسیر توسعه حرکت کنیم و علم روز دنیا را وارد کشور و بومی‌سازی کنیم. پویا بودن واحد تحقیق و توسعه را یک رسالت برای خود می‌دانیم. بخش‌های مهم و حساس کارخانه همچون ترانس الکتروفاراد را از شرکت‌های معتبر وارد کرده‌ایم. همچنین نیروگاه 8.2 مگاواتی را از اروپا خریداری و در کارخانه نصب کرده‌ایم.

تمام پمپ‌ها و قطعات حساس نیز از کشور آفریقای جنوبی و قاره اروپا وارد شده‌اند و سایر تجهیزات و ماشین‌آلات را نیز از شرکت‌های صاحب نام چینی و شرکت‌های چند ملیتی معتبر که در چین در حال فعالیت هستند، تهیه کرده‌ایم. به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانستیم با برخی شرکت‌ها به طور مستقیم وارد معامله شویم و از نمایندگی‌های حاضر در کشور چین خریداری قطعات را انجام دادیم. ضمن اینکه اغلب ماشین‌آلات و تجهیزاتی که حساس بودند و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند را پیش از تشدید تحریم‌ها خریداری کردیم و می‌توان گفت تحریم‌ها زیاد فعالیت ما را تحت تاثیر قرار نداد.

به طور قطع می‌توان گفت تمام تجهیزات کارخانه به‌روز و قابل اتکا هستند. این کارخانه 10 هزار تنی از چهار ماه گذشته آغاز به کار کرده است و در صدد آن هستیم که میزان ظرفیت تولید را به مرور زمان افزایش دهیم و امیدوار هستیم در پنج ماه آینده به تولید با تمام ظرفیت اسمی یا به عبارت بهتر 34 تن در روز دست یابیم. میزان ظرفیت اسمی مجموعه 10 هزار تن در سال در نظر گرفته شده که با توجه به شرایط آب‌وهوایی و اقلیم فقط در 330 روز قادر به فعالیت هستیم. در ابتدا با تولید روزانه هفت تن کاتد مس فعالیت خود را آغاز کردیم و با گذشت زمان، این میزان در حال افزایش است.

برای تولید کاتد از چه نوع تکنولوژی استفاده می‌کنید؟

ذخایر معادن مس طارم مطلقا اکسیدی هستند و برای تولید کاتد از ماده معدنی اکسیدی از سیستم هیپ‌لیچینگ، الکترووینینگ و استخراج حلالی استفاده می‌کنیم.

با توجه به وجود تحریم‌ها، آیا فعالیتی در زمینه بومی‌سازی تجهیزات و ماشین‌آلات داشته‌اید؟

هم‌زمان با راه‌اندازی کارخانه مس طارم، یک شرکت مهندسی مشاور آریا هنگارد نیز تاسیس شد که اکنون بیش از 160 مهندس مجرب این شرکت در خدمت صنعت فلزی کشور اعم از آهنی و غیر آهنی مشغول به فعالیت هستند. این شرکت یک مشاور پایه برای شرکت‌های ملی مس، میدکو، مبین و سایر واحدهای صنعتی مهم بوده و در حوزه مس نیز یکی از بهترین مشاوران در زمینه طراحی تجهیزات مصرفی مس است. 50 درصد سهام شرکت هنگارد به مس طارم تعلق دارد و در حال حاضر با سه دفتر پویا در سراسر کشور مشغول به خدمت‌رسانی است. یکی از امور مثبتی که این شرکت عهده‌دار شده، بومی‌سازی تمام تجهیزات و دستگاه‌هایی است که پیش‌تر از سایر کشورها وارد می‌شد. مدیران آریا هنگارد بالغ بر 35 سال است که با شرکت‌های خارجی همکاری داشتند و طبیعتا به دانش و نقشه‌های راه تسلط کافی را داشته و مطالعات به‌روزی دارند.

مجموعه مس طارم را یک انقلاب و تحول در صنعت تولید کاتد مس تلقی می‌کنیم؛ چراکه سلول‌ها پیش از آغاز فعالیت مس طارم عموما از کشور برزیل و سایر کشورهای خارجی وارد می‌شد و طی یک قرارداد سه جانبه‌ای که با شرکت آریا هنگارد تنظیم شده است، تمام سلول‌های کارخانه را داخلی‌سازی کردیم و نیازی به واردات نداریم. کاتدشوی یکی دیگر از تجهیزات مورد نیاز کارخانه است که پیش از تحریم‌ها قصد خرید آن را از کشورهای فرانسه و کانادا داشتیم که با تشدید تحریم‌ها، واردات آن منتفی شد اما شرکت آریا هنگارد این تجهیز را داخلی‌سازی می‌کند. همچنین این شرکت مهندسی، سلول‌های فلوتاسیون و بسیاری قطعات دیگر را بومی‌سازی کرده است و آمادگی لازم را برای کمک‌رسانی به سایر واحدهای تولیدی را دارد.

زیرساخت‌های کنونی منطقه طارم سفلی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

یکی از خدمات خوبی که مجموعه مس طارم به این منطقه ارائه کرده، باز کردن مسیر برای تامین زیرساخت‌ها است. در حال حاضر به کمک مجموعه مس طارم و تلاش ایمیدرو، ساخت شبکه برق فشار قوی که می‌تواند به تمام صنایع بزرگ منطقه برق‌رسانی کند، روزهای پایانی خود را سپری می‌کند و امیدوار هستیم که در هفته اول یا دوم بهمن ماه سال جاری این طرح افتتاح شود و به بهره‌برداری برسد. یکی دیگر از مشکلات حاکم بر منطقه، جاده دسترسی به معادن بود که توانستیم با حمایت دولت جاده معدنی به طول 16 کیلومتر را طراحی و اجرا کنیم که سال آینده برای استفاده به بهره‌برداری خواهد رسید. در رابطه با مخابرات نیز می‌توان گفت با همکاری اداره مخابرات استان قزوین و مسوولین مربوطه توانستیم این زیرساخت را نیز به منطقه بیاوریم و شبکه اینترنت قوی در اختیار همکاران و مهندسین مجموعه قرار دهیم. به طور کلی تمام بسترهای مطالعات و دانش توسعه‌ای را برای مهندسان و متخصصین مجموعه فراهم کرده‌ایم.

تاکنون با چه مشکلاتی مواجه شده‌اید و برای حل آن‌ها چه سیاست‌هایی را به کار گرفته‌اید؟

در شروع کار مشکلات زیادی وجود داشت و طبیعتا احداث یک واحد تولیدی بزرگ در یک منطقه محروم به حمایت سازمان‌های مسوول و دولت نیاز دارد. ما تمام قطعات مورد نیاز را در سه مرحله به کارخانه رساندیم؛ در واقع هیچ تریلی نمی‌توانست وارد محدوده مجموعه شود. بنابراین در فاصله‌ای از کارخانه بار تریلی را تخلیه می‌کردیم و بارهایی با وزن چهار تن را با لودر به سمت کارخانه انتقال می‌دادیم. در حال حاضر، کارهای مثبتی در راستای تامین زیرساخت‌ها انجام شده است اما باید گفت که کافی نیست و دولت باید حمایت خود را در جهت گسترش زیربناهای این منطقه محروم دوچندان کند.

در منطقه طارم سفلی صدها شرکت صنعتی می‌توانند احداث شوند و شروع به فعالیت کنند و یک بهشت از جهت تولید، اشتغال‌زایی و رفاه در راستای ایجاد ارزش افزوده به ارمغان بیاورند، اما این امر ممکن نمی‌شود مگر با تامین و تکمیل زیرساخت‌های منطقه. ما با همفکری دولت تلاش کردیم و گام اول را برداشتیم و بخشی از زیربناها را در منطقه فراهم کردیم.

حدود چهار سال درگیر یک مساله پیش پا افتاده تحت عنوان تحویل‌گیری زمین بودیم؛ این در حالی است که در کشورهای همسایه حوزه خلیج فارس تمام مسائل مربوط به زمین و زیربناها در یک روز تامین می‌شود و همچنین تسهیلات بلندمدت و با سود کم را در اختیار صنعتگر قرار می‌دهند. به هنگام آغاز کار این کارخانه فقط 12 درصد سرمایه را از طریق تسهیلات دولتی تامین کردیم و مابقی بر عهده سهامداران بود. ناگفته نماند که بخشی از ضعف ما نیز در انسجام سهامداری بوده که این موضوع نیز مربوط به سیستم مدیریتی کشور است و فقط مختص ما نمی‌شود. به عنوان مثال، یکی از سهامداران با سهم 25 درصد به دلایلی در مراحل پرداخت تسهیلات خلل وارد کرد و حدود چهار سال نیز درگیر این مشکل بودیم و 75 درصد سهام در گروی 25 درصد بود. چهار مرتبه با رئیس کل بانک مرکزی جلسه برگزار کردیم و ایشان نیز در جهت رشد اقتصاد کشور و با تکیه و تمدید بخشنامه ذی‌نفع واحد اجازه استفاده از تسهیلات را برای ما صادر ‌کرد.

در مجموعه مس طارم چه میزان اشتغال‌زایی صورت گرفته است؟

اکنون در تمام فازهای مجموعه مس طارم و در بخش‌های مختلف همچون استخراج، حمل‌ونقل و تولید توانسته‌ایم با نیروهای مجرب و متخصص همکاری داشته باشیم. با وجود اینکه خط تولید به طور کامل راه‌اندازی نشده است اما حدود 270 نفر پرسنل در این قسمت مشغول به کار هستند و در بخش استخراج و حمل‌ونقل نیز قریب به 60 نفر نیرو صاحب شغل هستند. طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته تا فصل بهار سال1400، حدود 150 نفر به نیروی انسانی بخش استخراج و حمل‌ونقل اضافه خواهد شد و در کارخانه نیز حدود 300 نفر پرسنل مشغول به کار می‌شوند. به عبارت بهتر، به صورت مستقیم برای 450 تا 470 نفر دیگر اشتغال‌زایی خواهیم کرد.

بعضی کارشناسان بر این باور هستند که جهت کاهش هزینه‌ها، واحد فرآوری باید در جوار معدن احداث شود، نظر شما در این رابطه چیست؟

واحد تولیدی مس طارم نیز از این قاعده مستثنی نیست و ما نیز در راستای به حداقل رساندن هزینه‌ها، واحد فرآوری را در فاصله یک هزار و 800 متری معدن احداث کرده‌ایم. در حال حاضر، میزان اسید مورد نیاز کارخانه را با ریسک و هزینه‌های بالا از استان کرمان تا طارم حمل می‌کنیم و در تلاش هستیم پروژه اسید مجموعه مس طارم را تا اواخر تابستان 1400 به اتمام برسانیم و از میزان خطر و هزینه‌های اضافی بکاهیم. پس از اجرای این برنامه، به سرعت وارد مباحث های‌تِک خواهیم شد. در واقع، از برنامه‌های آینده مجموعه مس طارم تولید ذرات نانو مس است و قصد داریم در حوزه‌های تولید ایزوتوپ‌های مس نیز ورود کنیم. قصد داریم محصولاتی تحت عنوان لوله، مفتول و پروفیل مسی را نیز تولید کنیم. در واقع در حال تکمیل کردن زنجیره از مرحله ابتدایی تا انتهایی هستیم و به سمت ایجاد ارزش افزوده بیشتر حرکت می‌کنیم.

در رابطه با حفظ محیط زیست چه اقداماتی را انجام داده‌اید؟

حدود پنج ماه است که پروانه بهره‌برداری را اخذ کردیم و یکی از چالش‌هایی که واحدهای تولیدی در مرحله اخذ پروانه بهره‌برداری با آن مواجه هستند، مساله محیط زیست است. خوشبختانه کارشناسان محیط زیست با حساسیت و وسواس کامل از کارخانه مس طارم بازدید کردند و متوجه شدند که در طراحی این واحد تولیدی تمام مسائل مربوط به محیط زیست را مدنظر قرار داده‌ایم و در زمان بهره‌وری نیز در سال جاری به عنوان صنعت سبز در بین صنایع مختلف انتخاب و معرفی شدیم. برای ما این موضوع مهم بود که مس طارم به یک الگو در رابطه با حفظ محیط زیست تبدیل شود و در این عرصه تا به اینجای کار خوش درخشیدیم. به عنوان مثال، پیش از احداث کارخانه بیش از 30 هکتار فضای سبز اطراف مجموعه وجود داشت و همزمان با ساخت کارخانه 6.5 کیلومتر بالادست واحد را گابیون‌بندی کردیم که این کار موجب حفاظت از جنگل‌ها، منابع طبیعی و محیط زیست شد.

عمده مشتریان کارخانه مس طارم داخلی هستند؟

ما در ابتدای فعالیت تولیدی قرار داریم و در این مرحله محصول تولیدی خود یعنی کاتد مس را در اختیار واحدها و صنایع مصرف‌کننده داخلی قرار می‌دهیم. در شرایط کنونی در حال مذاکره با مشتریان خارجی نیز هستیم تا در آینده نزدیک همکاری و روابط بین‌المللی خود را نیز آغاز خواهیم کرد.

دولت در پیشبرد اهداف و برنامه‌های شما تا چه میزان نقش دارد؟

از آغاز تا کنون با مشکلات زیادی روبه‌رو بودیم و توانستیم تمام و یا بخشی از چالش‌ها را پشت سر بگذاریم. بنابراین به خود اطمینان داریم که برای پروژه‌های دیگر نیز قادر هستیم معضلات احتمالی را حل کنیم و جلو برویم اما قطعا با حمایت‌های جدی دولت می‌توان برنامه و اهداف خود را با مشکلات کمتری پیش ببریم و امیدوار هستیم که دولت در خصوص حمایت از بخش خصوصی و برخورد با آن اصلاحاتی را در دستور کار خود قرار دهد تا این مجموعه بزرگ، علمی و تکنولوژیکی که راه‌اندازی شده است، هر روز رشد بیشتری داشته باشد و واحدهای تولیدی دیگری همچون مس طارم نیز در کشور احداث شوند. ما بعد از مجتمع مس سرچشمه، بزرگ‌ترین واحد خصوصی تولیدکننده کاتد مس در کشور محسوب می‌شویم. عیار خاک مس طارم 1.5 درصد است و اگر بخواهیم با عیار خاک مس سرچشمه با عیار 0.3 درصد مقایسه کنیم، قطعا به بزرگی ذخیره و میزان سودآوری حاصل از آن پی خواهیم برد.