حمل‌ونقل از صنایع معدنی عقب ماند

به گزارش می‌متالز، در طول سال‌های گذشته تلاش قابل‌توجهی برای توسعه حمل‌ونقل در کشور انجام شده، با این وجود این صنعت به‌ویژه برای جابه‌جایی مواد و محصولات معدنی و صنایع‌معدنی با کمبود شدیدی روبه‌رو است. کشور‌های معدنی سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی روی حوزه حمل‌ونقل انجام داده و از تمهیدات ویژه‌ای برای جابه‌جایی محصولات استفاده می‌کنند؛ درنتیجه هزینه‌های حمل مواد معدنی در این کشور‌ها کاهش یافته است. سهم قابل‌توجهی از محصولات معدنی در سایر کشور‌ها از طریق خطوط ریلی جابه‌جا می‌شود، درحالی که سهم انتقال مواد معدنی در ایران توسط راه آهن بسیار محدودتر است. همین محدودیت‌ها نیز هزینه‌های مضاعفی را به فعالان صنایع معدنی تحمیل می‌کند. در چنین شرایطی از دولت‌ها انتظار می‌رود به‌عنوان متولی اصلی زیرساخت‌ها، توسعه جاده‌ها و خطوط ریلی را بر عهده گرفته و در همین حال از سرمایه‌گذارن بخش خصوصی نیز بهره بگیرند.

ضرورت‌های بهبود حمل

منصور یزدی‌زاده، مدیرعامل شرکت ذوب آهن اصفهان در پاسخ به سوالی مبنی بر اهمیت و اثرگذاری صنایع حمل‌ونقل کشور بر توسعه صنایع معدنی و به‌ویژه فولاد گفت: توسعه ناوگان جاده‌ای و ریلی و صد البته در کنار آن رشد و توسعه اصولی و علمی راه‌های ارتباطی و خطوط ریلی، یکی از اولویت‌های مهم دولت‌ها محسوب می‌شود. صنعت حمل‌ونقل معیاری مهم برای توسعه‌یافتگی کشور‌ها به‌شمار می‌رود و خود زمینه توسعه اقتصادی را فراهم می‌کند.

مدیرعامل شرکت ذوب آهن افزود: سهم صنعت حمل‌ونقل از تولید ناخالص داخلی کشور حدود ۱۲ درصد برآورد می‌شود که حکایت از اثرگذاری و اهمیت این بخش در اقتصاد دارد. بهبود حمل‌ونقل زمینه رشد و توسعه صنعتی را در سایر بخش‌های اقتصادی نیز فراهم می‌کند. در همین حال بی‌توجهی به این حوزه زمینه بحران‌هایی را برای سایر بخش‌های اقتصادی به‌وجود می‌آورد. بدیهی است صنایع معدنی و فولادی کشور نیز از تاثیرپذیری حمل‌ونقل مستثنا نیستند.

یزدی‌زاده در ادامه خاطرنشان کرد: بخش معدن، صنایع‌معدنی و همچنین صنعت حمل‌ونقل وابستگی کاملی به هم دارند، بدین ترتیب بود و نبود آن‌ها بستگی به هم دارد و به‌شدت به هم متکی هستند. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که صنایع معدنی و فولادی طی یک دهه اخیر رشد بسیار قابل‌توجهی داشته است.

این در حالی است که بخش حمل‌ونقل با وجود تمام زحمات و دستاورد‌های اخیر به‌ویژه در بخش ریلی نتوانسته هم‌پای بخش معدنی و فولاد رشد و توسعه یابد؛ بنابراین این‌گونه به‌نظر می‌رسد که کمبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل کشور، چالش عمده‌ای است که با آن مواجه هستیم. درواقع زیرساخت‌های حمل‌ونقل کشور پاسخگوی نیاز معادن و صنایع معدنی نیستند.

مدیرعامل شرکت ذوب آهن گفت: همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد روابط بخش معدن و حمل‌ونقل دوسویه است، بنابراین آسیب واردشده بر هرکدام از صنایع یادشده بر دیگری نیز اثرگذار است و درنهایت تاثیر آن بر اقتصاد کشور پدیدار خواهد شد. این فعال صنعتی در ادامه گفت: آمار‌های منتشرشده در دهه اخیر حکایت از آن دارد که هزینه حمل‌ونقل در کشور‌های توسعه‌یافته و در حال توسعه به ترتیب ۳.۴ و ۸.۲۵ درصد از نرخ تمام‌شده کالا را شامل می‌شود. این درحالی است که نرخ حمل‌ونقل در کشور ما به مراتب بالاتر است و همین موضوع تاثیر به‌ویژه منفی بر عملکرد تولیدکنندگان ایرانی دارد. به‌عنوان مثال، برآورد‌ها حکایت از آن دارد که هزینه حمل‌ونقل صادرات فولاد در کشور بیش از ۹ درصد نرخ تمام‌شده این محصول را به خود اختصاص می‌دهد. این رقم حتی بالاتر از متوسط هزینه جابه‌جایی در کشور‌های در حال توسعه است و جای تأمل بسیار دارد. این درحالی است که صنایع فولادی حاشیه سود اندکی دارند. در چنین شرایطی، نوسان‌های قیمتی در حوزه حمل‌ونقل و جابه‌جایی محصول تأثیر بسیاری بر رقابت‌پذیری فولاد و محصولات فولادی در بازار‌های داخلی و به‌ویژه صادراتی دارد.

یزدی‌زاده در پایان گفت: ایجاد، توسعه و بهسازی خطوط جاده‌ای، گسترش و توسعه خطوط حمل‌ونقل ریلی در قالب شبکه‌های عنکبوتی، ۲ خطه شدن خطوط ریلی، تامین اقلام خودرو‌های سنگین مانند لاستیک، تجهیزات و قطعات برقی و تامین دیزل از جمله موارد عمده بخش حمل‌ونقل کشور است. توسعه این موارد ضروری به‌نظر می‌رسد. هرچند در شرایط کنونی و با توجه به رشد روزافزون قیمت‌های حمل‌ونقل، کمبود‌های این صنعت چالش و کمبود بزرگی برای صنایع معدنی کشور به‌شمار می‌رود.

الزامات توسعه ناوگان ریلی

سعید برزگر، کارشناس صنایع معدنی، تاکید کرد: صنعت حمل‌ونقل از اثرگذاری ویژه‌ای بر توسعه صنایع گوناگون و رشد اقتصادی برخوردار است. به همین دلیل نیز کشور‌های پیشرفته همزمان با توسعه اقتصادی و صنعتی، برای بهبود صنعت حمل‌ونقل نیز سرمایه‌گذاری می‌کنند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: فعالیت در بخش معدن و صنایع معدنی مستلزم جابه‌جایی حجم قابل‌توجهی از مواد اولیه و محصولات است؛ بنابراین توسعه‌یافتگی زیرساخت حمل‌ونقل تاثیر بسزایی بر فعالیت بخش معدن و صنایع معدنی دارد. در همین حال باید تاکید کرد براساس سند چشم‌انداز توسعه تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ هدف‌گذاری شده است. افزایش ظرفیت و تولید در سایر صنایع معدنی کشور نیز هدف‌گذاری شده و دنبال می‌شود. اهداف توسعه‌ای یادشده با قوت دنبال و در آینده‌ای نزدیک محقق خواهند شد. درنتیجه به زیرساخت قابل‌قبولی برای جابه‌جایی مواد معدنی و محصولات فولادی نیاز داریم. هرچند باید اعتراف کرد هنوز صنعت حمل‌ونقل همپای معدن و صنایع معدنی توسعه نیافته است.

برزگر افزود: به‌عنوان مثال، درحال‌حاضر بخش قابل‌توجهی از محصولات معدنی از طریق جاده جابه‌جا می‌شود، اما ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای کشش این حجم از جابه‌جایی را ندارد. در همین حال با تکمیل طرح‌های توسعه‌ای در صنایع معدنی این کمبود روز به روز عمیق‌تر می‌شود.

وی با تاکید بر به صرفه نبودن حمل محصولات معدنی و صنایع معدنی از طریق جاده‌ای، گفت: انتقال این محصولات با حمل جاده‌ای صرفه اقتصادی ندارد، به‌علاوه آنکه با وجود تردد‌های مسافری، انتقال بار از طریق جاده، ایمن نیست. علاوه بر این جابه‌جایی این حجم از محصول توسط کامیون به آلودگی قابل‌توجه محیط‌زیست منجر خواهد شد؛ بنابراین از هر جهت که به قضیه نگاه کنیم، توسعه ناوگان ریلی ضروری است.

برزگر همچنین خاطرنشان کرد: کرایه حمل تاثیر بسزایی بر نرخ تمام‌شده محصولات در همه صنایع دارد. محصولات معدنی نیز به‌ویژه با توجه به وزن و حجم قابل‌توجهی که دارند، بیش از بسیاری از صنایع با این چالش روبه‌رو هستند. به‌ویژه که نرخ حمل‌ونقل در طول سال‌های گذشته در روند همواره صعودی بوده است. درنتیجه ادامه فعالیت صنایع معدنی با وجود تمام چالش‌های یادشده هر روز دشوارتر از گذشته می‌شود.

برزگر گفت: محصولات معدنی حجیم هستند و اغلب در تناژ بالا جابه‌جا می‌شوند؛ بنابراین توسعه حمل ریلی برای این محصولات ضروری به‌نظر می‌رسد. با این وجود، بخش قابل‌توجهی از محصولات صنایع‌معدنی از طریق جاده حمل می‌شود؛ بنابراین با خلأ بزرگی در این حوزه روبه‌رو هستیم. تامین این زیرساخت بر عهده دولت و وزارت راه و شهرسازی است، اما امکان همکاری بخش خصوصی با آن برای توسعه این زیرساخت‌ها وجود دارد. وی در پایان پیشنهاد داد: برای رفع کمبود‌های یادشده، شرکت‌های فعال بخش معدن و صنایع معدنی نیز می‌توانند به این حوزه ورود و برای توسعه زیرساخت حمل‌ونقل مورد نظر خود سرمایه‌گذاری کنند. با توجه به کاهش هزینه‌های تولید در آینده با بهبود شرایط حمل‌ونقل، امکان جبران این هزینه در آینده فراهم می‌شود.

سخن پایانی

از مجموع موارد یادشده اینطور برداشت می‌شود که صنعت حمل‌ونقل و توسعه آن از الزامات رشد و موفقیت سایر صنایع به‌شمار می‌رود. عملکرد این صنعت به‌ویژه بر عملکرد صنایع معدنی با توجه به نیاز آن‌ها به حمل‌ونقل گسترده اثرگذار است. با این وجود در طول سال‌های گذشته معیار‌های توسعه حمل‌ونقل در حوزه‌های مختلف آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته‌اند. چنانچه همین روند در آینده نیز تداوم یابد، شاهد چالش‌های اساسی در این بخش خواهیم بود. چالش‌هایی که تاثیر منفی جدی بر عملکرد صنایع معدنی کشور خواهد داشت؛ بنابراین تغییر ساختاری در این حوزه ضروری به‌نظر می‌رسد.

منبع: صمت