شیشه را چگونه بازیافت می‌کنند؟

به گزارش می متالز، مواد خام عمده‌ای که برای ساخت شیشه مصرف می‌شوند شامل شن و ماسه، آهک، نمک و قلیا است که از یک کانی به نام ترونا به‌دست می‌آید که در افریقا، کانادا، ترکیه و امریکا یافت می‌شود. محصولات شیشه‌ای امروزه در ظرف‌های غذاخوری و بطری‌های نوشابه، در و پنجره، لامپ، وسایل آشپزخانه و سرویس غذاخوری لعابکاری فنجان، کاسه و سایر ظرف‌های سفالی و تولید فایبرگلاس به کار برده می‌شود.

مراحل بازیافت شیشه

برخی از محصولات شیشه‌ای پس از استفاده در گورستان‌های زباله دفن و برخی دیگر بازیافت می‌شوند. شیشه‌ای که بازیافت می‌شود مراحل زیادی را طی می‌کند از جمله:
 مردم بطری‌ها و ظرف‌های شیشه‌ای مصرف شده خود را در ظرف‌های جداگانه‌ای جمع می‌کنند.
 با کامیون یا وانت این شیشه‌ها را جمع‌آوری و به مرکز بازیافت منتقل می‌کنند.
 در مرکز بازیافت ظرف‌ها و بطری‌ها را بر اساس رنگ‌شان به صورت جریان خالص شیشه‌های شفاف، سبز و قهوه‌ای تفکیک می‌کنند. شیشه‌های سبز و قهوه‌ای با هم آمیخته نمی‌شوند زیرا این دو رنگ همراه با هم رنگ قهوه‌ای زشت و کدری را تشکیل خواهند داد.
 در جریان خالص شیشه‌های رنگی به منظور بازفرآوری به تکه‌های ریزی به نام خرده‌شیشه، شکسته و خرد می‌شوند.
 خرده‌شیشه را می‌شویند تا چسب و مواد غذایی را از آن جدا کنند. درهای فلزی و پلاستیکی بطری‌های شیشه‌ای را پیش از انتقال خرده‌شیشه به کارخانه شیشه جدا می‌کنند.
 در کارخانه شیشه‌سازی خرده‌شیشه را به شیشه مذاب در کوره ذوب شیشه اضافه می‌کنند.
 شیشه مذاب از کوره ذوب بیرون کشیده و به فرآورده‌های جدید شیشه‌ای تبدیل می‌شود.
 محصولات جدید ساخته شده از شیشه بازیافتی به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد.

فرآورده‌های شیشه‌ای بازیافتی

محصولات شیشه‌ای مصرف‌شده را می‌توان بازیافت و بار دیگر به‌شکل همان محصول درآورد یا اینکه به محصول بسیار متفاوتی تبدیل کرد. فرآورده‌های نهایی حاصل از شیشه بازیافتی بستگی به این دارند که آیا شیشه در چرخه بسته بازیافت می‌شوند یا در یک چرخه باز.

بازیافت چرخه بسته

در بازیافت چرخه بسته، مواد مصرف‌شده بارها و بارها به محصولات جدید تبدیل می‌شوند. این مواد در یک چرخه دایمی حرکت می‌کنند و هرگز هدر نمی‌روند.

محصولات بازیافتی در چرخه بسته

برخی فرآورده‌های شیشه‌ای مصرف شده که می‌توان آنها را در چرخه بسته بازیافت کرد، از این قرارند:
ظرف‌ها و بطری‌های شیشه‌ای هم‌رنگ را به ظرف‌ها و بطری‌های جدید تبدیل می‌کنند که رنگ آنها شفاف، سبز یا قهوه‌ای خواهد بود.
شیشه با رنگ‌های مختلف پودر و به آسفالت زمین‌های بازی و خیابان‌ها افزوده می‌شود. روکش آسفالت ۱۰۰ درصد قابل بازیافت است. آن را می‌توان تکه‌تکه و خرد کرد و بار دیگر حرارت داد تا روکش جدیدی ساخته شود.
گرد شیشه آسیاب شده را در ماشین‌ها و دستگاه‌های ماسه‌پاشی به‌کار می‌گیرند. ماسه‌پاش‌ها دانه‌های شن‌وماسه یا شیشه بازیافتی را روی سطوح فلزی و آجری می‌پاشند تا زنگار و رنگ‌های کهنه و قدیمی آن را بزدایند. این دانه‌ها را نگه می‌دارند و بارها و بارها از آنها استفاده می‌کنند.

بازیافت چرخه باز

در بازیافت چرخه باز مواد مصرف‌شده به فرآورده‌هایی تبدیل می‌شوند که دیگر نمی‌توان آنها را بار دیگر بازیافت کرد. این مواد فقط یک‌بار بازمصرف می‌شوند و سپس آنها را دور می‌ریزند. بسیاری از مردم معتقدند این کار به معنای بازیافت نیست زیرا این مواد هدر رفته و به پسماند تبدیل می‌شوند.

محصولات بازیافتی در چرخه باز

برخی فرآورده‌های شیشه‌ای مصرف‌شده که می‌توان آنها را در چرخه باز بازیافت کرد، از این قرار است:
شیشه آمیخته؛ این فرآورده به فایبرگلاس تبدیل می‌شود. فایبرگلاس وقتی ساخته می‌شود که شیشه را می‌ریسند و به نخ‌های باریکی تبدیل می‌کنند. این نخ‌ها را می‌بافند و به صورت کلاف درمی‌آورند و آنگاه با پلاستیک مذاب آنها را می‌پوشانند. فایبرگلاس کاربردهای گسترده‌ای مانند ساخت قایق دارد. شیشه موجود در پشم‌شیشه را هرگز نمی‌توان از پلاستیک جدا کرد، از این‌رو قابل‌بازیافت نیست.
دانه‌های خرده‌شیشه؛‌ این دانه‌ها را روی کاغذ سنگین می‌چسبانند تا سنباده درست شود. سطح زبر این کاغذ را بر سطح زبر می‌کشند تا هموار و صاف شوند. این دانه‌ها در هنگام مالش بر سطوح از کاغذ جدا می‌شوند و می‌ریزند و از بین می‌روند.
مهره‌های ریز شیشه آسیا شده؛ این مهره‌ها را به رنگ خط‌کشی خیابان‌ها و جاده‌ها می‌افزایند. این مهره‌های ریز نور چراغ خودرو‌ها را باز می‌تابانند و خطوط و حدود جاده و خیابان را در شب روشن می‌کنند. این رنگ به مرور زمان ساییده می‌شود و مهره‌های شیشه‌ای هم از بین می‌روند.
شیشه آسیا شده با رنگ‌های مختلف؛ این شیشه را برای پوشاندن زباله‌ها در گورستان‌های زباله به کار می‌برند.

چرا شیشه را بازیافت می‌کنیم؟

وقتی برای تولید محصولات شیشه‌ای جدید محصولات شیشه‌ای مصرف شده را بازیافت می‌کنیم:
- از منابع طبیعی کره زمین کمتر مصرف می‌کنیم.
- فرآیند تولید سبزتر است زیرا بازیافت نسبت به مصرف مواد خام آلودگی کمتری تولید می‌کند.
- پسماند و زباله کمتری تولید می‌شود که برای محیط‌زیست مطلوب‌تر است.

تولید سبزتر

بازیافت یکی از راه‌های موثر در کاهش مشکلات ناشی از تولید صنعتی شیشه به‌شمار می‌آید. محصولات شیشه‌ای که از راه بازیافت به‌دست نمی‌آیند، در دو مرحله تولید می‌شوند.
۱. ذوب: مواد خام را از یک‌سر به مخزنی در داخل یک کوره می‌ریزند. این مواد را حرارت می‌دهند تا به شیشه مذاب تبدیل شوند.
۲. شکل‌گیری: شیشه مذاب را از سر دیگر مخزن بیرون می‌کند. قسمتی از این شیشه وارد قالب‌هایی می‌شوند و به شکل بطری و ظرف‌های مختلف درمی‌آیند. قسمتی هم تخت و مسطح در ساخت شیشه پنجره به کار می‌روند.
بازیافت شیشه نسبت به تولید فرآورده‌های شیشه‌ای جدید سبزتر است زیرا مواد خام کمتری برای آن مصرف می‌شود و گازهای زیانبار کمتری هم در این فرآیند تولید خواهد شد.

شیشه‌سازی چگونه بر محیط اثر می‌گذارد؟

حرارت کوره‌های شیشه‌سازی یا با سوزاندن نفت سیاه یا گاز طبیعی تامین می‌شود. این دو ماده ازجمله سوخت‌های فسیلی هستند و از منابع تجدیدناپذیر به‌شمار می‌آیند. وقتی این سوخت‌های فسیلی می‌سوزند گاز کربن دی‌اکسید در جو رها می‌کنند. دی‌اکسید کربن یکی از گازهایی است که روند گرمایش زمین را افزایش داده و الگوهای آب و هوای کره زمین را تغییر می‌دهد.
وقتی شیشه بازیافت می‌شود تا ۴۰درصد سوخت کمتری برای حرارت دادن مواد داخل کوره‌های شیشه‌سازی نیاز است و این یعنی ۴۰درصد دی‌اکسید کربن کمتری در داخل جو زمین رها می‌شود.

ذوب کردن شن و ماسه چگونه بر محیط‌زیست اثر می‌گذارد؟

در فرآیند شیشه‌سازی، سوخت‌های فسیلی باید تا دماهای بسیار بالا حرارت داده شوند تا ماسه را ذوب کنند. ماسه در دماهایی تا ۱۶۰۰ درجه سانتیگراد ذوب می‌شوند. تمام سوخت‌های فسیلی حاوی ماده شیمیایی به‌نام نیتروژن هستند. وقتی نیتروژن در گرمای بالاتر از ۱۴۰۰ درجه سانتیگراد می‌سوزد، با اکسیژن موجود در هوا می‌آمیزد و نیتروژن اکسیدها را تشکیل می‌دهد. نیتروژن اکسیدها در درون جو رها می‌شوند و نوع خاصی آلودگی هوا به نام مه‌دود تولید می‌کنند. در روزهایی که باد نمی‌وزد تا مه دود را از فراز شهر براند، همچنان در هوا معلق می‌ماند. ابرهای مه‌دود می‌توانند به سوزش و آبریزش چشم و مشکلات جدی تنفسی بینجامند.
وقتی شیشه بازیافت می‌شود برای ذوب کردن مواد خام داخل بدنه شیشه‌سازی گرما و حرارت کمتری نیاز دارد. یعنی نیتروژن اکسیدهای کمتری در جو رها می‌شوند و درنتیجه مه‌دود زیانبار هم کمتر تولید خواهد شد.

نکته‌هایی درباره بازیافت شیشه

بازیافت شیشه نیاز به استخراج شن و ماسه و سنگ‌آهک را کاهش می‌دهد. یعنی آسیب کمتری بر محیط‌زیست وارد می‌کند.
ساخت فرآورده‌های شیشه‌ای از خرده‌شیشه‌های بازیافتی در مقایسه با شیشه‌سازی از مواد خام ۴۰درصد انرژی کمتری مصرف می‌کنند. با این کار آلودگی هوای ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی کاهش می‌یابد و آن سوخت‌ها برای مصرف نسل‌های آینده در زیر زمین باقی می‌مانند.
وقتی شیشه بازیافت می‌شود، فضای کمتری از گورستان زباله‌ها را اشغال می‌کند.
بازیافت شیشه سبب می‌شود به کوره‌های ذوب شیشه آسیب کمتری وارد شود و از این‌رو کوره دوام بیشتری پیدا می‌کند.
بازیافت شیشه خطر ایجاد بریدگی در انسان‌ها، جانوران و آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها را کاهش می‌دهد.
ظرف‌های شیشه‌ای سنگین هستند و کامیون‌هایی که شیشه‌ها را برای بازیافت جمع‌آوری می‌کنند، مقدار زیادی سوخت فسیلی ارزشمند مصرف می‌کنند.

راه‌های کاهش مصرف شیشه

بهترین و سریع‌ترین راه کاهش پسماند شیشه، مصرف کمتر شیشه است. بازکاهی کار آسانی است. در میان پسماندهای خانگی بطری‌ها و ظرف‌ها تنها محصولات شیشه‌ای هستند که بازیافت می‌شوند. تمام فرآورده‌های شیشه‌ای دیگر مانند قابلمه‌های شیشه‌ای و اشیای زینتی حاوی فلزاتی هستند که خرده‌شیشه را آلوده و غیر قابل‌مصرف می‌کند. مقصد نهایی بیشتر این فرآورده‌ها گورستان زباله است. بهترین راه برای کاهش پسماند شیشه عبارت است از خریدن همان محصول که از مواد دیگری ساخته شده باشد.
راه دیگر برای کاستن مصرف شیشه خریدن لامپ‌های کم‌مصرف است زیرا عمر طولانی‌تری دارند. مقدار شیشه‌ای که در ساخت این لامپ‌ها به کار رفته با لامپ‌های معمولی برابر است اما بیش از ۵ برابر آنها عمر می‌کنند.
می‌توان از تعداد زیادی محصولات شیشه‌ای بارها و بارها استفاده کرد. برخی راه‌های بازمصرف محصولات شیشه‌ای عبارتند از:
ظرف‌ها و بطری‌های شیشه‌ای را می‌توان برای نگهداری چیزهای دیگر به کار گرفت.
در جاهایی که بطری‌های شیشه‌ای را دوباره پر می‌کنند، می‌توان بطری‌های شیشه‌ای را به مغازه‌ها برگرداند.
آینه‌ها، شیشه‌های پنجره و درهای شیشه‌ای که عوض شده و به آنها نیازی نیست را می‌توان به دیگران داد یا فروخت.