صنعت باید به دانشگاه مراجعه کند

به گزارش می متالز، بررسی نقاط قوت و ضعف این حوزه در قالب طرح‌های مطالعاتی و پژوهشی و ارائه بودجه‌هایی که صرف دانشگاه‌ها می‌شود نشانگر این اهمیت است اما این مهم در کشور ما خیلی جا نیفتاده و سال‌هاست که صنعت و معدن از دانشگاه دور هستند. هرچند گاهی اوقات از اهمیت آن حرف زده ‌شده اما این نیاز احساس نشده و درنتیجه شاهد بوده‌ایم که دانشجویان معدن وقتی فارغ‌التحصیل می‌شوند به دنبال گرفتن پذیرش از کشورهای دیگر هستند یا مدت‌ها پس از فارغ‌التحصیلی، کار غیرمرتبط انجام می‌دهند که هیچ ارتباطی میان خود و معدن برقرار نمی‌کند.
در مقابل، برخی هم باور دارند که صنعت همواره با دانشگاه ارتباط داشته و قطع رابطه نشده اما ساختار ارتباطی دانشگاه با صنعت کامل نشده است و این مهم باعث بروز نقص و مشکلات فعلی شده است. درباره اهمیت ارتباط دانشگاه با شرکت‌های مختلف صنعتی و معدنی و اهمیت معدن در رشد اقتصادی کشور با همایون کتیبه، رئیس دانشکده مهندسی معدن و متالورژی دانشگاه امیرکبیر گفت‌وگو کردیم.

دانشگاه امیرکبیر به‌عنوان یک مرکز تخصصی برای رشد معدن با سازمان‌های دیگری مثل سازمان زمین‌شناسی که تمرکزش بر معدن است چقدر تعامل و تبادل‌نظر دارد و اهمیت این مسئله چیست؟

ارتباط ما با سازمان‌های مختلف ازجمله سازمان زمین‌شناسی بسیار کم است. هرچند سازمان زمین‌شناسی اهمیت زیادی برای کشور دارد اما به اعتقاد من باید جایگاه خود را در جامعه علمی کشور بازتعریف و شفاف کرده و ارتقا دهد. این سازمان متاسفانه نقش خود را در قالب آموزش یا خدمات به‌درستی تعریف نکرده است. پیش‌آمده که از طرف سازمان برای ما نامه آمده و ما هم جواب داده‌ایم اما هیچ پیگیری از طرف آنها نشده است. انتظار ما این است که این سازمان در آینده پویاتر عمل کند و در مدیریت فعلی کمتر شاهد این مسائل باشیم. به‌هرحال تعامل با چنین سازمان‌هایی برای ما هم مهم است و می‌تواند به ارتقای بخش معدن کمک کند. ما از همین‌جا اعلام آمادگی می‌کنیم که برای هرگونه همکاری که آنها تعریف کنند در کنارشان خواهیم بود. از آنجایی که باور دارم صنعت باید به دانشگاه مراجعه کند، ما هم این درخواست را رد نمی‌کنیم و از آن استقبال می‌کنیم.

توجه نهادهای دولتی و بخش‌های مختلف دیگر به دانشگاه‌های معدنی چگونه بوده است؟

خوشبختانه در یک سال گذشته، تمایل زیادی در بخش دولتی و خصوصی برای همکاری با دانشگاه امیرکبیر مشاهده کرده‌ایم که شاید بتوان آن را به‌عنوان اثر مثبت تحریم‌ها در نظر گرفت. به‌این‌ترتیب نگاه صنعت و معدن کشور در یک سال گذشته بیشتر به سمت استفاده از ظرفیت‌های داخلی رفته و این را در استقبال مجموعه‌های مختلف از دانشگاه می‌بینیم. ما هم از سال گذشته فعالیت‌های خوبی را با بخش صنعت و معدن کشور، در قالب بخش‌های دولتی و خصوصی شروع کرده‌ایم که به‌محض رسیدن به نتیجه، آن را رسانه‌ای می‌کنیم. البته پیش از این هم نگاه‌ها به سمت دانشگاه جسته‌گریخته بوده اما به صورتی که امروز می‌بینیم تجربه جدیدی است که تاکنون نداشته‌ایم.

تفاهمنامه‌ای را با سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو) امضا کرده‌اید. این تفاهمنامه چه اهمیتی برای دانشگاه دارد؟

ایمیدرو یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های مرتبط با معدن کشور است که ما از گذشته با آن همکاری کرده‌ایم. البته این همکاری از زمان مدیریت غریب‌پور شتاب بیشتری گرفته چراکه انگیزه‌های بیشتری از طرف ایمیدرو دیده شده است. ما هم از این رویکرد ایمیدرو در تعامل مثبت و همکاری با دانشگاه، بسیار استقبال می‌کنیم. تفاهمنامه‌ای را به تازگی امضا کرده‌ایم که بسیار جامع است و در آن سعی کرده‌ایم همکاری‌های عملی، علمی، آموزشی، پژوهشی و تحقیقاتی را شروع کنیم. درحال‌حاضر هم طرح یک همکاری آموزشی را در دست داریم که در این زمینه، دوره‌های آموزشی بین‌المللی را برای کارکنان ایمیدرو راه‌اندازی خواهیم کرد.

از نظر شما به‌عنوان یک استاد دانشگاه، اقتصاد معدن و درآمدهای معدنی چقدر می‌تواند به رشد اقتصادی کشور کمک کند و برای تحقق آن چه باید کرد؟

نقش معدن در اقتصاد بی‌بدیل است به این معنی که بخش دیگری نمی‌تواند نقش اقتصادی معدن را بازی کند. وضعیت زمین‌شناسی و معدنی کشور ما به‌گونه‌ای است که معادن کشور ما در بسیاری از مناطق مختلف به‌ویژه مناطق محروم کشور قرار دارند. درنتیجه فعال کردن ظرفیت‌های معدنی موجب می‌شود اقتصاد مناطق مختلف فعال شود و به‌طور یک گستره در وسعت ایران عمل کند. نفت فقط در بخشی از کشور متمرکز است اما تمرکز بر معادنی که در استان‌های مختلف وجود دارد برای مردم این مناطق که به‌طور عمده محروم هستند، اشتغال قابل‌ملاحظه‌ای ایجاد می‌کند. درنتیجه از حاشیه‌نشینی شهرهای بزرگ کاسته شده و مردم دیگر به دلیل مسائل اقتصادی به حاشیه شهرهای بزرگ هجوم نمی‌برند. وقتی ظرفیت‌های معدنی در مناطق محروم فعال می‌شوند بسیاری از زیرساخت‌های موردنیاز برای گسترش سایر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی مثل راه، راه‌آهن، برق، آب و... فراهم می‌شود و موجب رشد روزافزون آن مناطق و سرعت‌بخشی به محرومیت‌زدایی خواهد شد. به‌این‌ترتیب توسعه معادن با توسعه اقتصاد مناطق محروم، اشتغالزایی و فعال شدن سایر بخش‌های اقتصادی مناطق محروم را به دنبال دارد. همچنین سرمایه‌گذاری در بخش معدن، سنگین، درازمدت، دیربازده و از طرفی پربازده است. برای نمونه، معادن زغال‌سنگ طبس که فعال شدند به‌تدریج در آن منطقه، راه‌آهن، جاده و فرودگاه زده شد. معدن مس سرچشمه نیز که فعال شد دیدیم این منطقه از کرمان به‌شدت پویا شد و شهر کاملی شکل گرفت، درحالی‌که تا پیش از این هیچ امکانات مدرن و شهری وجود نداشت.

معدن، اقتصاد کلان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. چقدر فعالیت معادن در اقتصاد جهانی نقش دارد و با توجه به تحریم‌ها چه جایگاهی داریم؟

افزایش تولید ناخالص ملی یکی از مواردی است که بخش معدن می‌تواند نقش بسزایی در ارتقای آن ایفا کند. بسیاری از بخش‌های دیگر اقتصاد هم مستقیم و غیرمستقیم به تولیدات معدنی بستگی دارند. برای نمونه ساختمان‌سازی در کشور به بسیاری از معادن ازجمله سنگ ساختمانی، سیمان و گچ، سرامیک و انواع فلزات وابسته است. همچنین باید گفت که فعالیت معدنی، جایگاه ایران در اقتصاد جهانی را بالا می‌برد. وقتی کشوری تولیدات داشته باشد به‌نوعی سایر کشورها را به تولیدات خود وابسته می‌کند. موضوع وابستگی اقتصادی سایر کشورها به یک کشور موجب بالا رفتن قدرت چانه‌زنی آن کشور در سیاست جهانی می‌شود. این مسئله، مستقیم و غیرمستقیم روی مبادلات اقتصادی و تجاری کشور و سایر کشورهای جهان تاثیر می‌گذارد و موجب تقویت سایر مولفه‌های اقتصادی کشور می‌شود. دراین‌بین تحریم‌ها به جایگاه ما در اقتصاد جهانی ضربه سنگینی می‌زند. به‌هرحال بخش زیادی از درآمد ارزی کشور به صنعت فولاد بستگی دارد و اگر صادرات فولاد انجام نشود، صنایع فولاد کشور آسیب می‌بینند و در کنار آن، اقتصاد کشور ضربه می‌بیند. نفت هم همان‌طور که می‌دانید یک معدن است. پتروشیمی هم به‌نوعی به معدن مرتبط است و می‌بینیم که تحت تاثیر تحریم‌ها قرار دارد. وقتی پتروشیمی و معادن ارتباطی با سایر قسمت‌های جهان نداشته باشند، آسیب خواهند دید. از این رو می‌توان گفت که بازخورد تحریم برای اقتصاد کشور منفی است. اقتصاد ارتباط تنگاتنگی با سیاست دارد و به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان این موضوع را کتمان کرد. البته بخش سیاسی کشور در دست بخش معدنی و اقتصادی کشور نیست و تصمیم‌گیران سیاست کلان کشور گاهی بدون در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی، تصمیم‌های سیاسی می‌گیرند که برای کشور بسیار بحران‌زاست.